زمانی که پوسیدگی دندانها بافتهای مینا و عاج دندان را درگیر می کند، به تدریج محصولات ناشی از میکروبهای پوسیدگی زا بر روی بخش زنده دندانها ( پالپ دندان : مجموعه سلولهای زنده به همراه اعصاب و عروق که در مرکز بافت سخت دندان قرار دارند) تاثیر می گذارد. 

 

 

 

 

تغییرات ناشی از پوسیدگی بر روی عاج دندان و بافت پالپ باعث انتقال حس درد در اعصاب به سوی مغز می شود و ما درکی از حس دندان درد خواهیم داشت. بنابراین برای احساس دندان درد، ضروری است که پوسیدگی دندانها از حدی بیشتر پیشرفت کرده باشد. پوسیدگی های دندانی در مراحل اولیه معمولا بدون احساس درد هستند و دندانها ممکن است تنها با خوردن یا آشامیدن مواد بسیار گرم یا سرد حساس باشند.

 

در زمانی که پوسیدگی پیشرفت می کند و دندان بصورت خود بخود دچار درد می شود، معمولا هنوز بافت زنده دندان (پالپ) حیات خود را از دست نداده است، اما سلولهای زنده آن در حال سیر قهقرایی رو به فساد و مرگ سلولی (نکروز) هستند. در این زمان ممکن است دندان مبتلا به پوسیدگی قابل تشخیص نباشد و فرد تنها تشخیص دهد که کدام ناحیه از دهان و فکین دچار درد شده است. مثلا فرد احساس می کند که در ناحیه سمت راست فک بالا درد شدیدی وجود دارد؛ اما نمی تواند تشخیص می دهد کدام دندان موجب ایجاد این درد است. در این زمان با مراجعه به دندانپزشک، با معاینه بالینی دندانها داخل دهان و نیز تهیه عکس های (رادیوگرافی ها) لازم، دندان مبتلا که موجب این درد است تشخیص داده می شود و درمان مورد نیاز صورت می گیرد. در زمانی که پوسیدگی دندان به اندازه ای پیشرفت کرده است که دچار درد خود بخود شده است، به تدریج درد آنقدر شدید می شو د که فرد را شبها از خواب بیدار می نماید و زندگی عادی او را در طول روز مختل می سازد. در این زمان معمولا با مصرف داروهای مسکن مدتی درد بهبود می یابد و پس از چند ساعت مجددا درد بر می گردد. 

 

در این هنگام نیاز است که برای دندان مبتلا درمان ریشه انجام می شود (روت کانال تراپی ) که در اصطلاح عصب کشی (پالپوتومی) یا عصب کشی (پالپکتومی ) نیز گفته می شود.

با توجه به مطالب فوق، برای اینکه فرد دچار دندان درد های اورژانسی – که باعث مختل شدن روند زندگی عادی می شوند – نگردد، رعایت بهداشت دهان (مسواک زدن منظم و استفاده از نخ دندان) و نیز مراجعه منظم به دندانپزشک جهت چک آپ وضعیت سلامت دهان و دندانها توصیه می شود.