مهارت ارتباط

 

دکتر اسبقی

روانشناس بالینی

02122795703

هدف از برقراری ارتباط با دیگران این است که بتوانید پیام خود را به آنها منتقل سازید . اگر شما بتوانید پیام خود را به دیگران تفهیم کنید ، افکار و ایده های شما به طور موثر منتقل خواهد شد . در غیر این صورت نمی توانید نظر خودتان را با دیگران در میان بگذارید و ارتباط شما با آنها به خوبی برقرار نشده و به شکست اهداف فردی یا حرفه ای شما خواهد انجامید .

برای کلیه ی فعالیت های اجتماعی از جمله : دوست یابی ، ازدواج ، تحصیل ، اشتغال ، برطرف ساختن نیازهای روزانه و …. نیازمند برقراری ارتباط موثر با دیگران هستیم و اگر این مهارت را به خوبی نیاموخته باشیم ، اغلب فعالیت های اجتماعی ما آنگونه که ما می خواهیم پیش نرفته و رضایت ما را تامین نخواهد کرد .

توانایی برقراری روابط اجتماعی ، یکی از نشانه های اصلی سلامت روان در افراد است . کسانی که از این توانایی برخوردار نیستند ، غالبا دوستان اندکی داشته و شبکه ی اجتماعی و حمایتی محدودی دارند . دستیابی به پیوندهای اجتماعی و به دنبال آن احساس امنیت ، آرامش ، اهمیت و احترام ، نیازمند برخورداری از مهارت های اجتماعی می باشد که مهمترین آنها را توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران تشکیل می دهد .

افراد بسیاری وجود دارند که به دلیل فقدان این مهارت ها از رسیدن به اهداف اجتماعی شان باز می مانند . اما خوشبختانه یکی از اصول مهارت های زندگی از جمله ” ارتباط موثر ” آن است که قابل یادگیری بوده و همه می توانند با فراگیری و تمرین آن عملکرد موثرتری در تعامل با دیگران داشته باشند .

ارتباط چیست و اجزای آن کدامند ؟

” برقراری ارتباط ، عبارت است از : ارسال پیام از یک شخص به شخصی دیگر از طریق کانال ارتباطی کلامی یا غیر کلامی ” .
فرستنده، پیام را ایجاد و آن را منتقل می کند . گیرنده ، فرد یا گروهی است که پیام رادریافت و به آن پاسخ می دهد . پیام ، شامل اطلاعات فرستنده + تفسر گیرنده از آن است . کانال ارتباطی شیوهای است که فرستنده از آن طریق پیام خود را به گیرنده منتقل می کند که ممکن است به صورت کلامی یا غیر کلامی باشد .

فرستنده : پیام + کانال ارتباطی = گیرنده

بازخورد ، اطلاعی است که فرستنده ی پیام از گیرنده ی پیام ، به روش های مختلف دریافت می کند .

ارتباط ضعیف می تواند از هر گونه نارسایی در الگوی ارتباط حاصل شود :

* فرستنده نتواند یک پیام روشن ارسال کند .
* گیرنده به دقت گوش ندهد و نتواند پیام را به درستی دریاغت کند .
* فرستنده نتواند بازخورد را تصدیق کند و یا به آن پاسخ گوید .
* گیرنده نتواند توسط یک بازخورد صحیح ، پیام را برای فرستنده روشن نماید .

فرستنده خوب کیست :
برای اینکه پیام شما به خوبی از سوی گیرندگان پیام دریافت و درک شود ، ابتدا باید قابلیت اعتماد خوبی بین آنها کسب نمایید ، مثلا به آنها نشان دهید که از دانش خوبی در حوزه ی مذکور برخوردارید . همچنین باید شناخت نسبی از گیرنده یا گیرندگان پیام تان ( مثل آگاهی از سطح تحصیلات آنها ) داشته باشید .
شرایط گیرنده هنگام دریافت پیام :
وضعیت و و حالات گیرندگان پیام در درک آنها از پیامی که با آن روبرو می شوند ، تاثیر بسیاری دارد . خستگی ،بی حوصلگی ، عدم علاقه به فرستنده ی پیام یا محتوای پیام و همچنین حالات هیجانی گیرندگان پیام ، در فرایند برقراری ارتباط حائز اهمیت است .

برای مثال : مردی که خسته از کار روزانه و با درگیری های فکری فراوان به منزل برمی گردد ، هر گز نمی تواند گیرنده ی خوبی برای پیام همسرش در مورد کم کاری و بی توجهی او به وضعیت تحصیلی فرزندشان باشد . بنابر این ارتباط نارسایی شکل گرفته و نتیجه ی مطلوبی حاصل نخواهد شد . اما اگر آن زن وضعیت همسرش را در نظر گرفته و زمانی مشکل را مطرح کند که او شرایط بهتری برای پذیرش پیام اشته باشد ، حتما این ارتباط به نتیجه ی بهتری خواهد رسید .

موانع برقراری ارتباط موثر :
برخی از موانع برقراری ارتباط عبارت اند از :

* گوش ندادن و انتقاد یا تحقیر کردن افراد
* احساس خود را صادقانه بیان نکردن
* ارزیابی های شتاب زده و نتیجه گیری های عجولانه
* حرف دیگران را قطع کردن
* پیش داوری یا نگرش سو گیرانه و تعصبات وتفکرات قالبی و خشک

روش های کمک کننده در برقراری ارتباط موثر :

* برقراری ارتباط غیر کلامی
* تکرار و انعکاس آنچه سخنگو می گوید
* انتخاب زمان مناسب برای صحبت
* تماس چشمی خوب و حالات چهرهای خوشایند
* از طریق زبان بدن یا اصوات دلگرم کننده مثل ” آها ” به فرستنده بفهمانیم که به او گوش می دهیم

ده گام طلایی در برقراری ارتباط موثر :

1) با شناخت و درک سبک ارتباطی خودتان شروع کنیدُ:

مهارت ارتباط موثر در درجه اول نیازمند آن است که شما از خود آگاهی خوبی برخوردار باشید . آگاهی از سبک ارتباطی خودتان به شما کمک می کند تا تاثیر خوب و پایدار بر دیگران بگذارید . با درک اینکه دیگران
شما را چطور ارزیابی می کنند ، بهتر می توانید با سبک ارتباطی آنها سازگار شوید . در واقع شما باشناسایی و برجسته نمودن آن دسته از ویژگی ها یا رفتارهای دیگران که با شما همخوانی بیشتری دارند ،راهی برای برقراری ارتباط با آنها فراهم می سازید.

2) یک برداشت خوب از خودتان ارائه دهید :

وقتی برای اولین بار با فرد یا افرادی برخورد می کنید ، از سوی آنها مورد اارزیابی اولیه قرار می گیرید که ممکن است تنها ظرف چند ثانیه ، برداشتی از شما برای ایشان شکل بگیرد . این نگرش اولیه که ممکن است در برخی موارد تغییر ناپذیر و غیر قابل برگشت باشد ، تاثیر بسزایی روی پذیرش شما از سوی دیگران
و شکل گیری ارتباط موثر میان طرفین خواهد داشت . بنابراین مهم است بدانید که در برخورد با افراد جدید ، چگونه عمل کنید تا برداشت اولیه خوبی از خودتان در ذهن آنها ایجاد کنید :

* همیشه در هر موقعیتی سر وقت و به موقع سر قرارتان حاضر شوید ، حتی در برخورد اول سعی کنید چند دقیقه زودتر برسید.

* خودتان باشید و از گرفتن نقش ها یا ژست هایی مصنوعی که گمان می کنید جلوه ی بهتری از شما ارائه می دهند ، اجتناب کنید .
* در عین حال که باید تمیز و آراسته باشید سعی کنید طرز لباس پوشیدن و آرایشتان با موقعیت و زمینه ی ارتباط متناسب باشد.

3) مثبت نگر باشید ،حتی اگر با چهرهای انتقادی یا خشک از طرف مقابل تان روبرو شدید ، به موقعیت و برقراری ارتباط با دیدی مثبت بنگرید .

4) رفتاری همراه با فروتنی و ادب داشته باشید و از کوچک شمردن ، بی اهمیت دانستن و تمسخر بحث با طرف مقابل تان اجتناب کنید .

5) با بحث های کوتاه ، مسیر های طولانی را طی کنید > سعی کنید در همان ابتدای آشنایی با سوالات کلیدی و به جا یک نقطه ی اشتراک بین خودتان بیابید و بحثی را آغاز کنید . مثلا : به چه تفریحی علاقه داری ؟

6) تمام توجه تان را به فرد مقابل متمرکز کنید و طوری رفتار کنید که او نیز متوجه این امر بشود . به عنوان مثال : مبایل خود را خاموش کنید یا فرد دیگری را در جمع نپذیرید

7) در حین صحبت ، ساده و بی آلایش باشید و به اندازه ی کافی خود افشاگری نمایید . دادن اطلاعات به دیگران درباره ی خود به برقراری ارتباط کمک می کند اما خود افشاگری زیاد از حد ممکن است دیگران را خسته کرده و یا در قالب خودیتایی تفسیر کنند . همچنین مراقب باشید که هنگام خودافشایی ، اطلاعاتی را ارائه دهید که متناسب با نوع ارتباط و روحیات فرد مقابل باشد . چرا که دادن اطلاعات نامتناسب از خود گاهی ممکن است ارتباط را محدود و یا حتی قطع سازد .

8) از زبان بدن بسیار و به موقع استفاده کنید . ابزارهای غیر کلامی ارتباط می توانند بسیار کمک کننده باشند : روی خوش را فراموش نکنید ، تماس چشمی داشته باشید ، صاف و آرام بنشینید .

9) هنگام صحبت کردن سعی کنید از بحث منحرف نشوید پراکنده گویی باعث می شود که شنونده از گوش کردن خسته شده و ارتباط خوبی به وجود نیاید .

10) در مکالمات فقط گوینده نباشید ، گه گاهی در پایان صحبت های خود مکث کنید و طرف مقابلرا ترغیب کرده ات نظرش را بیان کند . برای این که به دیگران هم فرصت حرف زدن بدهید می توانید عقیده ی آنها را در مورد موضوع بحث جویا شوید ، با این کار هم ارتباط دو طرفه و خوبی بین شما شکل می گیرد و هم به دیگران نشان می دهید که برای آنها و نظراتشان احترام قائل هستید