کرونای طولانی مدت چیست؟

 چرا علائم بعضی‌ها بهبود پیدا نمی‌کنند؟

درحالی که بیماری کرونا برای بسیاری، یک بیماری خفیف و کوتاه است و پس از طی دوره بیماری بهبودی کامل بدست می‌آید، ولی برخی از بیماران ماه‌ها با علائمی از جمله خستگی مفرط و درد مداوم و تنگی‌نفس درگیر هستند. این نوع بیماری که به "کرونای طولانی مدت" معروف است، تأثیر ناتوان‌کننده‌ای بر زندگی کسانی می‌گذارد که پس از بهبود، از خستگی شدید حتی با یک پیاده‌روی کوتاه شکایت می‌کنند.

تا به حال در این همه‌گیری تلاش‌ها معطوف به زنده نگاه داشتن مبتلایان بوده ولی اکنون اطلاعات روزافزونی در دست است که برخی با عوارض طولانی کرونا دست به گریبان می‌شوند. اما حتی پاسخ برخی سوال‌های اولیه هم روشن نیست؛ اینکه چرا برخی دچار "کرونای طولانی" می‌شوند و آیا همه کاملا بهبود می‌یابند؟

 کرونا اثرات عصبی متفاوتی از خود به جا می‌گذارد.

کرونای طولانی مدت چیست؟

این نوع بیماری تعریف پزشکی یا فهرست علائم شایع ندارد و دو فرد مبتلا به کرونای طولانی ممکن است تجربه‌های متفاوتی داشته باشند. با این حال شایع‌ترین ویژگی آن خستگی ناتوان‌کننده است. علائم دیگر شامل تنگی‌نفس، سرفه‌ای که خوب نمی‌شود، درد مفاصل، درد در قفسه سینه، درد عضلانی، مشکلات شنوایی و بینایی، سردرد، سرگیجه، تب متناوب، ضربان شدید یا تپش قلب، از بین رفتن حس بویایی و چشایی و همچنین آسیب به قلب، ریه، کلیه و روده هستند.

مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی، اضطراب، تغییرات خلقی و دشواری در تمرکز و فکر کردن (که به آن مه‌آلودگی فکری نیز می‌گویند) هم گزارش شده است. این‌ها تاثیر منفی شدیدی بر کیفیت زندگی افراد می‌گذارند. علاوه بر اینها، عوارضی که بر سایر ارگان‌های بدن مثل قلب(مثل التهاب عضلات قلبی،)، اختلالات عملکردی ریه، صدمات حاد کلیوی، تظاهرات پوستی و ریزش مو.

کرونای طولانی فقط مربوط به کسانی نیست که در بخش مراقبت‌های ویژه بستری می‌شوند و پس از ترخیص باید مدتی در خانه استراحت کنند. حتی مبتلایان به عفونت نسبتا خفیف هم ممکن است با مشکلات طولانی و شدید روبرو شوند.

شمار مبتلایان به کرونای طولانی چقدر است؟

در بزرگترین بیمارستان رُم پایتخت ایتالیا، روی ۱۴۳ نفر تحقیق و نتایجش در نشریه انجمن پزشکی آمریکا منتشر شده است. پژوهشگران این بیماران را پس از ترخیص از بیمارستان پیگیری کردند و دیدند حدود دو ماه بعد ۸۷ درصد آنها حداقل یک علامت و بیش از نیمی از آنها خستگی شدید داشتند. البته چنین تحقیقاتی فقط بر اقلیتی تمرکز می‌کنند که نیاز به مراقبت بیمارستانی پیدا کرده‌اند.

 نسبت علائم بیماران در کرونای طولانی مدت

آیا فقط کرونای شدید باعث کرونای طولانی می‌شود؟

این‌طور به نظر نمی‌رسد. مسئله اساسی این است که پزشکان هیچ ارتباطی بین شدت کرونا و خستگی شدید پس از بهبود پیدا نکرده‌اند. با این حال، خستگی مفرط یکی از علائم کرونای طولانی است و افرادی که به عفونت ریه مبتلا شده‌اند، به دلیل آسیب به ریه‌ها، ممکن است مشکلات بیشتری پیدا کنند.

 یک نمونه از عکس رادیولوژی در بیمار مبتلا به بیماری کرونا با درگیری ریه

این ویروس چگونه باعث کرونای طولانی می‌شود؟

در این باره نظر‌ فراوان است ولی پاسخ قطعی وجود ندارد. ممکن است ویروس کرونا از بیشتر قسمت‌های بدن پاک شود ولی در برخی گوشه‌ها باقی بماند. برای مثال در اسهال طولانی مدت، ویروس را در روده پیدا می‌کنید و اگر حس بویایی و چشایی از دست رفته باشد، ویروس باید در رشته‌های اعصاب مانده باشد و همین شاید دلیل این مشکلات باشد.

ویروس کرونا می‌تواند مستقیماً انواع زیادی از سلول‌ها را آلوده کند و باعث واکنش ایمنی بیش از حد و آسیب به تمام بدن شود. یک نظر این است که بعد از ابتلا به کرونا، سیستم ایمنی به حالت طبیعی برنمی‌گردد. این عفونت ممکن است عملکرد اعضای بدن را هم تغییر دهد و اگر به ریه آسیب زده باشد بیشتر مشهود است.

بعد از بهبودی از سارس و مرس نیز که هر دو نوعی ویروس کرونا هستند مشکلات درازمدت دیده می‌شود. بیماری کرونا می‌تواند سوخت‌وساز (متابولیسم) را هم تغییر دهد؛ در مواردی کرونا باعث دیابت شده که تنظیم قند خون این افراد دشوار بوده یا بیماری سارس حداقل تا ۱۲ سال بعد منجر به تغییر سوخت‌وساز چربی شده است.

نشانه‌هایی هم از تغییرات مغزی دیده شده که هنوز در دست بررسی هستند. کرونا بر خون هم تاثیر عجیبی می‌گذارد؛ انعقاد غیرعادی و آسیب به شبکه مویرگی.

آیا عوارض طولانی‌مدت عفونت ویروسی پدیده‌ای غیرعادی است؟

تداوم خستگی یا سرفه بعد از بهبود از عفونت ویروسی هم شایع است هم بسیار مستند. تقریبا همه ما مبتلا به عفونت‌هایی شده‌ایم که مدت زیادی طول کشیده حالمان کاملا خوب شود. ده درصد کسانی که به مونونوکلئوز عفونی (نوعی عفونت ویروسی) مبتلا شده‌اند، دچار خستگی مفرط می‌شوند که ماه‌ها طول می‌کشد. این هم مطرح شده که بخصوص بعد از همه‌گیری جهانی آنفولانزا در سال ۱۹۱۸، آنفلوآنزا ممکن است به عارضه‌ای طولانی‌مدت شبیه پارکینسون ربط داشته باشد.

و ممکن است در کرونا علائم وسیعتر و تعداد مبتلایان خیلی بیشتر باشد. البته تاکید می‌شود که تا وقتی تصویری واقعی از تعداد افراد آلوده نداشته باشیم، نمی‌توانیم بفهمیم این علائم چقدر شایعند و ممکن است این ویروس با شیوه منحصر به فردش در حمله به میزبان و سپس تغییر دادن عملکرد سلول‌های بدن از راه‌های مختلف، از ویروس‌های دیگر هم عفونت شدیدتری ایجاد می‌کند هم علائمی ماندگارتر دارد. نیاز به تحقیقات در این زمینه و گردآوری داده‌های بیشتر و جامعتر ضروری است.

آیا همه کاملا بهبود پیدا می‌کنند؟

به مرور زمان به نظر می‌رسد شمار کسانی که دچار کرونای طولانی می‌شوند رو به کاهش است. با این حال این ویروس حوالی دی ماه پارسال ظاهر و تقریبا از ابتدای امسال (شمسی) جهانگیر شده و از این رو اطلاعات دراز‌مدتی از آن نداریم.

یکی از محققان در این زمینه گفته است: "ما خودمان درخواست کرده‌ایم که برای این تحقیق، مبتلایان را به مدت ۲۵ سال دنبال کنیم، من امیدوارم که افراد کمی با مشکلاتی طولانی‌تر از یک سال روبرو شوند ولی ممکن است اشتباه کنم".

این نگرانی هم هست حتی کسانی که الان به نظر می‌رسد بهبود یافته‌اند، در معرض عوارض مادام‌العمر باشند. احتمال بیشتری هست افرادی که به سندرم خستگی مفرط و مزمن مبتلا شده‌اند، دوباره دچارش شوند و این نگرانی هم هست که ابتلاهای‌ بعدی به ویروس کرونا باعث بازگشت آن شوند.

هنوز هم احتمال دارد مشکلات بیشتری در آینده بوجود بیاید. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده التهاب گسترده ناشی از ویروس کرونا می‌تواند باعث بروز مشکلات قلبی در سن بسیار پایین‌تر شود.

اگر فکر می‌کنم کرونای طولانی دارم، چه باید بکنم؟

نظام بهداشت و درمان ملی بریتانیا در برنامه بهبود از کرونای خود، بخصوص به افرادی که به درمان بیمارستانی نیاز پیدا کرده‌اند سه توصیه می‌کند:

• سرِ صبر کارهایتان را بکنید، به خودتان فشار نیاورید و حتما زیاد استراحت کنید
• کارهای روزانه خود را طوری برنامه‌ریزی کنید که کارهای خسته‌کننده در طول هفته پخش شوند
• الویت‌بندی کنید، فکر کنید ببینید کدام کارها را فعلا می‌توانید به تعویق بیندازید

توصیه شده است اگر سرعت بهبود مطابق انتظارتان نیست با پزشک مشورت کنید.

این متن به ترتیب اولویت از منابع زیر گرفته شده است.         

    https://www.bbc.com/persian/science-54499206

    https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/long-term-effects