شخصیت سالم (قسمت اول)

چه ویژگی‌‌هایی‌ نشان‌دهنده «شخصیت سالم» هستند؟

ابتدا لازم است که توضیح دهیم «معیار ما» برای‌ تعریف «شخصیت سالم» چیست. برخی‌ از صاحب‌نظران، «سلامتی‌» را معادل «فقدانِ بیماری‌» می‌‌دانند. با چنین نگاهی‌، اگر فردی‌ دچارافسردگی‌ آشکاری‌ نباشد، از درد و رنج روانی‌ شکایتی‌ نداشته باشد و خودش، یا دیگران، او را نیازمند درمان ندانند از نظر روانی‌ سالم است.
گروهی‌ دیگر از صاحب‌نظران، «سلامتی‌» را بر مبنای‌ «میانگین جامعه» تعریف می‌‌کنند. از نقطه‌نظر آن‌ها، اگر عملکرد فردی‌ در حد میانگین جامعه باشد از نظر روانی‌ سالم است.
گروه سوم از صاحب‌نظران، «سلامتی‌» را معادل «شکوفایی‌ استعدادهای‌ یک فرد» می‌‌دانند. بنابراین کسی‌ که بیماری‌ روانی‌ آشکاری‌ ندارد و عملکردِ او در حدّ میانگین عملکرد افراد جامعه است اما موفق به شناخت و شکوفا کردن استعدادهای‌ انسانی‌ خود نشده است، دارای‌ «شخصیت سالم» نمی‌‌باشد.
در اینجه، معیار ما برای‌ تعریف «شخصیت سالم»، دیدگاه سوم است. بنابراین هنگامی‌ که راجع به ویژگی‌‌های‌ شخصیت سالم صحبت می‌‌کنیم منظورمان «استعدادهای‌ ویژه انسانی‌» است. «دکتر آلکسیس کارل» متخصصن برجسته فیزیولوژی‌ و جراح عروق که موفق به دریافت جایزه نوبل و نشان‌های‌ علمی‌ برجسته جهانی‌ شد، در کتاب‌های‌ خود ـ «انسان، موجود ناشناخته» و «راه و رسم زندگی‌» ــ به بیانِ این مقوله می‌‌پردازد که انسان، دارای‌ ویژگی‌ خاصی‌ است که می‌‌توانیم آن را «استعداد ویژه انسانی‌» بنامیم. بر خلافِ «غریزه حفظ حیات» و «غریزه تولید مثل و تداوم بقا» که در تمام موجودات زنده مشترک است، انسان دارای‌ تمایل یا غریزه «تعالی‌ روانی‌» است که منحصر به اوست. با این دیدگاه، ویژگی‌‌هایی‌ که نشان‌دهنده «تعالی‌ روانی‌» در انسان هستند را به‌عنوان ویژگی‌‌های‌ «شخصیت سالم» انتخاب کرده‌ایم:

۱ـ انضباط_شخصی‌ یا کنترلِ خویشتن

انسان، توانایی‌ این را دارد که قوی‌‌ترین کشش‌ها و تمایلات غریزی‌ خود را آگاهانه کنترل کند، به تعویق اندازد یا در چارچوب خاصی‌ محدود کند. این ویژگی‌ خاصِ انسان است، بنابراین آن را یک «استعدادِ ویژه انسانی‌» می‌‌دانیم.

یکی‌ از ویژگی‌‌های‌ شخصیت سالم این است که فرد نه به‌دلیل «فشار بیرونی‌» بلکه به‌دلیل «متعهد بودن به انتخابِ خود» حاضر باشد محدودیتی‌ را بپذیرد.

اگر این محدودسازی‌ از بیرون صورت گیرد، یعنی‌ جامعه، قانون یا عرف آن را بر فرد «تحمیل» کند و فرد چاره‌ای‌ غیر از تبعیت از این محدودیت نداشته باشد، نمی‌‌توان این محدودیت را «انضباط شخصی‌» نامید. «انضباط شخصی‌» یا «خود کنترلی‌» به فرایندی‌ اطلاق می‌‌شود که فرد، خود، آگاهانه و به دلیل هدفی‌ بزرگ‌تر یا ماندگارتر، خواسته و میلی‌ت کوچک‌تر یا گذراتر را مهار می‌‌کند. این‌که فرد نه به دلیل «فشار بیرونی‌» بلکه به دلیل «متعهد بودن به انتخابِ خود» حاضر باشد محدودیتی‌ را بپذیرد، یکی‌ از ویژگی‌‌های‌ شخصیت سالم است. 
«نیچه» می‌‌گوید: «توانمندی‌ بزرگ، از طریق خویشتن‌داری‌ بزرگ، خود را آشکار می‌‌کند.»

۲ـ ازخودگذشتگی‌ یا خودفراروی‌

ادامه مطلب در لینک زیر

https://goo.gl/K3jfmZ