ناخن‌جویدن کودکان (اونیکوفاژیا) یک رفتار تکراری بدن‌محور است که بین ۲۰ تا ۴۵٪ کودکان دیده می‌شود. این رفتار معمولاً نشانه‌ای از استرس، اضطراب، بی‌حوصلگی یا نیاز به آرام‌سازی است و اگر شدید یا طولانی شود، می‌تواند به آسیب ناخن، پوست، دندان‌ها و کاهش اعتمادبه‌نفس منجر شود.
راهکارهای علمی و کاربردی
- بازآموزی جایگزین عادت (HRT) و رفتاردرمانی شناختی (CBT) موثرترین روش‌ها هستند.
- استفاده از لاک تلخ، ناخن کوتاه و جایگزین‌های فیزیکی مثل توپ ضد استرس یا آدامس بدون قند کمک‌کننده است.
- تقویت مثبت و آموزش والدین برای کاهش فشار و تنبیه، نقش کلیدی دارد.
- در موارد شدید یا همراه با اضطراب و وسواس، مشاوره روان‌شناسی تخصصی توصیه می‌شود.
مقدمه
ناخن‌جویدن یا اونیکوفاژیا (Onychophagia) یکی از شایع‌ترین رفتارهای تکراری بدن‌محور (BFRB) در کودکان و نوجوانان است. مطالعات نشان می‌دهند که بین ۲۰ تا ۴۵٪ کودکان ناخن می‌جوند. این رفتار اغلب به عنوان یک عادت ساده دیده می‌شود، اما تحقیقات روان‌شناختی و پزشکی نشان می‌دهد که می‌تواند پیامدهای جسمانی و روانی قابل توجهی ایجاد کند و در برخی موارد با اختلالات اضطرابی و وسواسی همراه باشد.
علل و عوامل مؤثر
- استرس و اضطراب: فشار مدرسه، تعارض خانوادگی، یا موقعیت‌های اجتماعی چالش‌برانگیز.
- بی‌حوصلگی یا کسالت: کودکان ناخن‌جویدنی اغلب در شرایط بدون محرک یا سرگرمی این رفتار را نشان می‌دهند.
- ویژگی‌های شخصیتی: کمال‌گرایی، حساسیت به نقص، یا نیاز به کنترل.
- الگوگیری از دیگران: مشاهده والدین یا همسالان با همین رفتار.
- عوامل ژنتیکی: برخی مطالعات ارتباط خانوادگی و وراثت را نشان می‌دهند.
پیامدها
- جسمانی: آسیب ناخن، پوست اطراف ناخن، دندان‌ها، خطر عفونت و تغییرات مفصل فکی.
- روان‌شناختی و اجتماعی: کاهش اعتمادبه‌نفس، خجالت در جمع، اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی
تشخیص
تشخیص شامل مصاحبه بالینی، بررسی شدت و فراوانی رفتار و ارزیابی اختلالات همراه است. ابزارهای خودارزیابی و پرسشنامه‌های والدین می‌توانند مفید باشند.
درمان و مداخلات
1. روان‌درمانی رفتاری
- بازآموزی جایگزین عادت (Habit Reversal Training – HRT): شامل آگاهی از رفتار، پاسخ جایگزین، آرام‌سازی و تقویت مثبت.
- رفتاردرمانی شناختی (CBT) و رفتاردرمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT): به خصوص در موارد همراه با اضطراب یا وسواس.
2. مداخلات محیطی
- کوتاه نگه داشتن ناخن و استفاده از لاک‌های تلخ.
- جایگزین‌های فیزیکی: توپ ضد استرس، فیجت یا آدامس بدون قند.
- آموزش والدین و پاداش‌دهی مثبت به جای تنبیه.
3. درمان چندرشته‌ای
در موارد شدید، همکاری با روانشناس، دندان‌پزشک و پوست‌شناس توصیه می‌شود تا پیامدهای جسمانی و روانی به حداقل برسند.
جمع‌بندی
ناخن‌جویدن کودکان یک رفتار شایع اما پیچیده است که می‌تواند پیامدهای جسمانی و روانی داشته باشد. روش‌های روان‌درمانی رفتاری، مداخلات محیطی و حمایت والدین اثربخشی بالایی دارند. تشخیص و مداخله به موقع، کلید پیشگیری از عوارض بلندمدت است.
نظرات شما
نظرتون در مورد پست راز ناخن‌جویدن کودکان؛ عوامل پنهان و درمان اثربخش چی هست ؟