بهترین زمان برای انجام اولین سونوگرافی چه وقتی است؟
آیا سونوگرافی تنها برای تعیین جنسیت جنین است؟
چند نوع سونوگرافی بارداری وجود دارد؟
سونوگرافی ساده بارداری ، سونوگرافی ان تی یا NT ، سونوگرافی آنومالی اسکن ، سونوگرافی کالر داپلر یا رنگی ، سونوگرافی تعیین جنسیت ، سونوگرافی غربالگری ، بیوفیزیکال .
آیا سونوگرافی می تواند برای مادر یا جنین خطرناک باشد؟
مدت زمان سونوگرافی چقدر است؟
سونوگرافی بارداری
در طی مدت بارداری معمولا سوالاتی مشترک برای مادران در مورد سونوگرافی پیش میاد که سعی میشه در صحبتهای ذیل به عمده این سوالات پاسخ داده بشه ،
خیلی خوبه خانمی که تصمیم به بارداری دارد قبل از اقدام ، یک بررسی سونوگرافی از سلامت رحم و تخمدان و فضای لگن داشته باشد ، معمولا در این سونوگرافی اگر ضایعاتی مثل کیست ، فیبروم و یا پولیپ داشته باشیم قابل ارزیابی خواهد بود.
ممکن است ضایعاتی وجود داشته باشد که برای بارداری بتواند مشکل ساز باشد ولی از طرفی قابل رفع باشد
بهترین زمان برای انجام اولین سونوگرافی بارداری چه زمانی هست ؟
اگر مادر متوجه بشود که باردار هست و یا آزمایش b-hcg مثبت داشته باشد بهترین زمان برای انجام اولین سونوگرافی هفته های 8-7 بارداری است ، در روزهای آخر هفته هفتم و ابتدای هفته هشتم ساک بارداری به وضوح دیده می شود، fetal pole یا جنین قابل رویت است و ضربان قلب به خوبی مشاهده می شود حتی به راحتی قابل شنیدن است.
در این زمان واضحا تعداد ساک و تعداد جنین ها قابل شمارشند و از همه مهم تر نوع دو قلویی یا چند قلویی به راحتی قابل افتراق است چون اگر مادر دو قلویی یا چند قلویی داشته باشد و سونوگرافی اولش در سه ماهه اول به صورت معمول انجام نگیرد یعنی در یک سونوگرافی در سن بالاتر بارداری به صورت معمول صورت بگیرد ممکن تشخیص نوع دوقلویی یا چندقلویی برای ما یا مشکل باشد یا اینکه در واقع یک پزشک رادیولوژیست به راحتی دیگر نتواند پرده های آمنیون و کوریون را از هم تفکیک کند و این موضوع از این بابت خیلی حائز اهمیت هست که بدونیم برای پزشک یا برای ما مهم هست که نوع دوقلویی یا چندقلوئی به چه صورت هست که بتونیم بر اساس اون بارداری مادر را ارزیابی بکنیم و خطراتش رو مدیریت بکنیم و جلو ببریم.
باید بدانیم که در هفته های ابتدایی تا هفته چهارم ممکن است ساک بارداری در داخل رحم تشکیل نشده باشد یا حتی زمانی که مثلا سطح b_hcg خون مادر کمتر از 1500 واحد باشد ساک بارداری هنوز تشکیل نشده و ما ممکنه نتوانیم ساکی در داخل رحم ببینیم ، همینطور در هفته های پنجم تا ششم ممکن هست ساک دیده بشه ولی جنین fetal pole )) قابل رویت نباشد.
ضربان قلب جنین معمولا از اواسط هفته ششم قابل دیدن است.
آیا سونوگرافی تنها برای تعیین جنسیت انجام میگیرد ؟
خب قطعا جواب خیر است.
چرا که سونوگرافی در وهله اول برای حفظ سلامت مادر و جنین صورت میگیرد ولی از آنجایی که همیشه جنسیت جنین برای والدین و اطرافیان هیجان و جذبه خاص خودشو داره خوب معمولا این سوال زیاد پیش میاد که از چه سنی برای تعیین جنسیت سونوگرافی کنیم؟ جنس جنین می تواند در دوازده هفتگی قابل تشخیص باشد ولی در بهترین مراکز و در دست مجرب ترین پزشک رادیولوژیست باز هم می تواند درصدی از خطا داشته باشد.
معمولا از هفته های پانزده به بعد این احتمال خطا در تعیین جنس جنین می تواند به صفر برسد از آنجایی که سونوگرافی غربالگری دوم به صورت روتین بین هفته های 17-20 بارداری انجام می شود بهتر هست که تعییت جنسیت جنین را بگذاریم برای هفته های حداقل 17-18 بارداری و برای تعیین جنسیت جنین سونوگرافی زودتر و اضافه تری انجام ندیم.
چند نوع سونوگرافی بارداری داریم ؟
ممکن هست در طی مدت بارداری سونوگرافی های متعددی انجام بدیم که مهم ترین و شایع ترین آنها رو خدمتتون عرض می کنم
سونوگرافی در بارداری می تواند یک سونوگرافی ساده بارداری باشد که اتفاقا که می تواند از همه سونوگرافی ها بیشتر انجام بشود و در هفته های ابتدایی برای بررسی رحم و تخمدان و ساک بارداری، محل ساک، fetal pole جنین صورت میگیرد و خیال ما را از نظر شروع یک بارداری داخل رحمی طبیعی مطمئن می کند.
چون می دونید در ابتدای بارداری خیلی وقت ها پیش میاد که ممکن ساک توسط پزشک یا پزشک زنان دیده نشده باشه و این نگرانی رو ایجاد بکنه که نکنه بارداری در واقع خارج رحمی و ectopic pregnancy است و معمولا این سونوگرافی و دیدن ساک داخل رحم به ما این اطمینان رو میده که با یک بارداری طبیعی طرف هستیم .
این سونوگرافی معمولا می تواند در هفته های بالاتر هم انجام بشود مثلا در سن 20 ، 30 در هفته های سوم و بیشتر برای سلامت و رشد جنین و میزان مایع آمنیوتیک، وضعیت جفت و در واقع خود رحم و یا ضایعاتی مثل فیبروم که می توانیم در رحم داشته باشیم را ارزیابی بکنه .
سونوگرافی بعدی سونوگرافی nt هست که در سه ماهه اول بارداری بین هفته های 11-14 حاملگی انجام میشه ولی بهتر و دقیق تر اینکه بین هفته های 12-13 صورت بگیره ، من همیشه به مادران و مریض های باردار توصیه می کنم که برای nt بهتره که بین 12-13 باشد که یک nt دقیق تر خواهد بود.
nt یا نوکال ترنس لوسنسی ضخامت مایع لنف در واقع پشت گردن جنین است که غیر طبیعی بودن اون یا ضخیم بودنش می تونه به نفع ناهنجاری های کروموزومی باشه که بررسی های مفصل خودشو داره و در حال حاضر بحث nt نیست .
دیگر بررسی سونوگرافی آنومالی جنین که بین هفته های 18-22 بارداری صورت می گیرد و لی در کشور ما بهتره در هفته های 17-18 بارداری ارزیابی بشه ، خب این سونوگرافی هم تمام عناصر تشکیل دهنده جسم جنین رو مورد ارزیابی قرار می دهد و اگر ناهنجاری در اعضاء جنین داشته باشیم عمدتا قابل رویت است ، همینطور ناهنجاری در بند ناف و جفت، طول سرویکس می تونه قابل ارزیابی باشه.
دیگر سونوگرافی سونوگرافی کالر داپلر یا سونوگرافی رنگی است که یک سونوگرافی تشخیصی خاص در بررسی عروق و نحوه خون رسانی جفت و جنین را به ما نشان می دهد، دلایل زیادی برای انجام سونوگرافی کالرداپلر بارداری وجود دارد و از طرفی باید بدونیم که خود سونوگرافی داپلر بارداری میتواند انواع مختلفی داشته باشد که مهم ترین و شایع ترین اونها سونوگرافی رشد جنین یا iugr است که نیاز هست ما ببینیم جفت و جنین خونرسانیشون به چه صورت هست و همینطور برای بررسی جفت آکرتا یا چسبندگی جفت به لایه های زیرین میومتر رحم درخواست می شود که گاها می تواند برای نجات جان مادر در زمان فارغ شدن بسیار حائز اهمیت باشد.
چون میدانیم اگر یک مادر باردار چسبندگی جفت داشته باشد ولی تشخیص داده نشده باشد می توانددر زمان ختم بارداری چه به صورت سزارین چه به صورت معمول منجر به خونریزی زیادی بشود و منجر به آسیب به مادر و یا حتی مرگ مادر بشود بنابراین اگر پزشک زنان به بحث جفت و چسبندگی جفت شک بکند همراه با سونوگرافی آنومالی دوم یا در هفته های 20 بارداری از ما درخواست میشه که از نظر بررسی چسبندگی جفت بررسی داپلر داشته باشیم .
همچنین از دیگر سونوگرافی هایی که درخواست میشه سونوگرافی بیوفیزیکال پروفایل هست
که در اون علائم حیاتی جنین مثل تنفس و حرکات جنین مورد ارزیابی قرار میگیرد و معمولا به پزشک زنان کمک میکنه که چه زمانی برای ختم بارداری می تونه مناسب تر باشد.
آیا سونوگرافی برای مادر و جنین خطرناک است ؟
جواب خیر است
در سونوگرافی به صورت معمول هنوز مطالعه ای وجود ندارد که نشون بده خطری متوجه مادر و جنین هست و همانطور که میدونید در سونوگرافی اشعه ایکس نداریم و اطلاعات کسب شده ما از سونوگرافی اطلاعات برگشتی امواج صوت است با این حال بهتر است در جنین ها و بارداری های سالم سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی انجام نگیرد و یا اگر انجام میشود در مدت زمان کمی انجام بشه و ترجیحا این سونوگرافی رو بذاریم برای جنین هایی که احیانا در سونوگرافی های ساده و معمولی مشکل داشتن و این مشکل نیاز به بررسی بیشتر یا دیدن ابعاد مختلفی از اون مشکل هست.
مدت زمانی که برای سونوگرافی بارداری لحاظ میشه چقدره ؟
این مدت زمان می تونه خیلی متنوع و مختلف باشه بسته به نوع سونوگرافی هایی که در بالا گفتیم شامل سونوگرافی معمولی یا روتین بارداری ، سونوگرافی nt ، سونوگرافی آنومالی اسکن ، سونوگرافی های کالر داپلر حاملگی و یا بیوفیزیکال پروفایل که در واقع می تونه از 10دقیقه ، یک ربع تا 45 دقیقه یا حتی بیشتر 50 دقیقه تا یک ساعت طول بکشه .
با تشکر
دکتر غلامرضا سیف ،
متخصص رادیولوژی و سونوگرافی
نظرات شما
نظرتون در مورد پست سونوگرافی بارداری چی هست ؟