ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان بیان می کند که به طور معمول تشخیص بیماریهای روان پزشکی در مبتلایان به اختلالهای گوارشی، مشکل نیست. تعدادی نشانههای گوارشی تکرار شونده مثل درد، اسهال و یبوست وجود دارد که البته نتایج میتواند در بیماریهای روانی یا گوارشی مبهم باشد و سایر نشانههای جسمانی و شناختی هستند که روانپزشک را قادر به تشخیص بیماریهای اضطرابی، پانیک و افسردگی میکند. به ندرت اما به طور اختصاصی بخصوص در افراد مسنی که بیماری افسردگی تشخیص داده نشده دارند، اسهال غیر قابل توجیه (به عنوان تظاهری از اضطراب همراه)، درد شکمی و کاهش وزن ایجاد میشود. در این بیماران، روانپزشک باید آمادگی برای ارزیابی دقیق نشانههای افسردگی، نشانههای گوارشی و استفاده از درمانهای افسردگی را داشته باشد.
در مقاله ای که با عنوان "همه چیز در مورد اختلالات روان تنی" نوشته شده است، توضیحاتی در مورد سندرم روده تحریک پذیر که در دسته بیماری های روان تنی است، توضیحات کلی در مورد بیماری های گوارشی روان تنی یا به اصطلاح فانکشنال یا کاربردی داده شده است. در ادامه سعی بر این است که به طور مختصر در مورد شایعترین بیماری کارکردی گوارشی به نام "سندرم روده تحریک پذیر" و علائم شایع آن، علل زمینه ای، درمان های داروئی و غیر داروئی موثر و سایر نکات مهم این بیماری توضیحات دقیقی داده شود.
ارتباط بین سندرم روده تحریک پذیر با بیماری های روانی چقدر است؟
- حدود نیمی از بیماران سندرم روده تحریک پذیر ، دارای بیماری روانپزشکی هستند. افراد با سندرم روده تحریک پذیر، اختلال درکیفیت سلامتی زندگی دارند و بخش عظیمی از این اختلال میتواند بخاطر وجود همزمان اضطراب، افسردگی و بیماری پانیک باشد. اختلالهای کارکردی گوارشی متشکل از وضعیتهای مزمن یا راجعهای هستند که هیچ علت عضوی برای آنها وجود ندارد ولی موجب ناراحتی و رنج فراوان برای بیمار میشوند و سهم عمدهای از مراجعههای بیمار رابرای ویزیت شدن توسط پزشکان عمومی و متخصصین گوارش به خود اختصاص میدهند. در این بیماریها، تداخلهای پیچیدهای بین اختلال کارکردی گوارشی، حساس شدن بیش از حد احشایی و فرایند تغییر دستگاه عصبی – مرکزی در رابطه با محرکهای محیطی و نیز عوامل روانی- اجتماعی دخالت دارند. این نشانههای میتوانند از هر کدام از بخشهای دستگاه گوارش منشاء بگیرند یا اینکه با یکدیگر هم پوشانی داشته باشند. شایعترین بیماری گوارشی کارکردی، نشانگان روده تحریکپذیر است. مشابه سایر وضعیتهای طبی، در این مورد هم تاثیر نشانههای جسمی و روانی در کیفیت زندگی به صورت اضافه شونده است مثلاً در سوءهضم، ناراحتی و زجر روانی فرد نسبت به شدت سوءهضم، یک عامل پیشبینیکننده قویتر میباشد.
- اضطراب و افسردگی در مقایسه با سندرم روده تحریک پذیر، در هدایت کردن بیمار برای دریافت درمان اهمیت بالایی دارند اما بررسیهای جدید نشان داده است که جسمانیسازی و زجرهای روانی با خود بیماری مرتبطترند تا فقط با کوشش بیمار برای دریافت درمان. همچنین جسمانیسازی با اختلال در کیفیت زندگی مربوط به سلامت فردی در جمعیت پایه ونیزبا نمونههای بالینی تحت درمان با درمانهای روانپزشکی همراه است. بعلاوه مشخص شده که کاهش افسردگی با بهبود کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی فردی همراه است. در بررسیهای بالینی، ارتباط بین آزار جنسی و روانی و بیماریهای کارکردی گوارشی مشخص شده است اما این یافتهها یکدست نیستند.
مقالة زیر توسط خانم دکتر ندا فرزانه سکسولوژیست در تهران با عنوان "نکات مهم رابطه جنسی با همسر بعد از بچه دار شدن " برای خوانندگان محترم سایت تهیه و گردآوری شده است. همانطور که می دانیم، روابط جنسی و روابط زناشویی بعد از اینکه اولین فرزند به دنیا می آید، میتواند تأثیرات محسوسی داشته باشد. به نوعی میتوان گفت که حتی موقعیت بحرانی از لحاظ فیزیولوژک و روانی میتواند هم بر ای مادر و هم برای پدر به صورت اتوماتیک وار ایجاد شود. مطالعات قبلی در این زمینه، تأثیرات بسزایی را که نوع زایمان ، شیردهی، تغییرات هورمنی بعد زایمان و یا عوامل مرتبط دیگر می توانند در ایجاد تغییرات رفتارهای جنسی بعد از تولد فرزند دخیل باشند را بر روی بررسی کرده اند.
یکی از اهداف دکتر ندا فرزانه دکتر روانپزشک در این مقاله این است که عوامل روانشناختی و تغییرات هورمونیای که میتواند بر روی میل جنسی خانمها و تغییرات برروی خُلق ، روحیه و نیز احتمال اختلالات روانپزشکی بعد از زایمان را که وجود دارد را مطرح نموده و از این دیدگاه این مسئله را برای خوانندگان محترم سایت تحلیل نماید.
بر اساس مطالعات جدید تر مشخص شده است که "رفتارهای جنسی و میل جنسی" در اواخر حاملگی میتواند در بسیاری از خانمها بخاطر تغییرات هورمنی تغییر یابد. بالاخص مشخص شده که این کاهش میل جنسی و کاهش تمایل به رابطة جنسی که البته حتما استثناهایی نیز وجود دارد، حتی میتواند در طول شش ماه و یا یکسال بعد از زمان تولد نوزاد نیز ادامه دار باشد.
احساس های ترس و نیز اضطراب هر دو میتوانند به عنوان واکنش در مقابل خطر در موقعیتهای مختلف باشند که این مسئله در درمان قطعی اضطراب بسیار مهم است. ترس در مواقعی ایجاد میشود که فرد در موقعیت تهدیدکننده حیات جسمی و یا روانی قرار بگیرد.از طرفی نیز اضطراب در مواقعی رخ میدهد که فرد تصور کند که در موقعیت تهدید کننده حیات جسمی و یا روانی قرار گرفته است.
طبق جدیدترین تحقیقات انجام شده بر روی مغز افرادی که اضطراب دارند، مشخص شده است که مغز این افراد به هر دو نوع محرکهایی که تهدید کننده “سریع” که بر پایه ایجاد ترس است (منظور ترس محور) و نیز محرکهای کند که بر پایه ایجاد اضطراب است (منظور اضطراب محور)، واکنش نشان میدهد.بر اساس این مطالعات مشخص شده است که مغز همه افراد (مضطرب و یا غیر مضطرب) به محرکهای بر “ترس محور” به نحوی واکنش نشان میدهد.البته واکنش مغز افراد مضطرب با واکنش مغز افراد غیر مضطرب به محرکهای “اضطراب محور” کاملا متفاوت است و این یعنی میزان اضطراب روانی فرد در اینکه مغز چه واکنشی به محرکهای “اضطراب محور” بدهد، تاثیر مهمی دارد.به نحوی که هر چقدر میزان اضطراب فرد بالاتر باشد، به همان میزان نیز میزان ترس فرد بیشتر میشود.مثلا اگر به فردی که مضطرب است گفته شود که الان یک اتفاق خیلی بدی در حال رخ دادن در بیرون است ، اگر در همان لحظه از او آزمایشات “اسکن الکتریکی مغز” و یا ” سیگنال الکتریکی مغز” گرفته شود، نشانگر این است که مدارهای مغزی مرتبط با اضطراب واکنش شدیدتر و سریعتری را به محرکهای “اضطراب محور ” میدهند.
در ارزیابی برای درمان قطعی اضطراب باید ترس را از دلشوره و اضطراب، که معمولاً بدون وجود تهدید خارجی رخ میدهد، باید جدا دانست. علاوه بر این ترس به رفتارهای خاصِّ فرار و اجتناب مربوط است، در حالی که اضطراب، ناشی از تهدیدهایی خواهد بود که مهارناپذیر و غیرقابل اجتناب تلقی میشوند. ترس معمولاً با درد ارتباط دارد. مثلاً کسی از ارتفاع میترسد، چه، اگر از ارتفاعی بیفتد آسیب جدی خواهد دید یا حتی خواهد مرد. بسیاری از نظریهپردازان، چون جان برودس واتسن و پال اکمن، پیش نهادهاند که ترس یکی از چند احساس بنیادین و فطری است (نظیر شادمانی و خشم). ترس از سازوکارهای بقا است و معمولاً در پاسخ به یک محرک منفی خاص روی میدهد.
مقاله زیر با عنوان "نقش هورمون تستوسترون در شکل گیری اختلالات اضطرابی و افسردگی در هر دو جنس چیست" توسط خانم دکتر ندا فرزانه بورد تخصص روانپزشکی که در تهران فعالیت می کنند، برای خوانندگان محترم سایت تهیه شده است. در مقدمه باید ذکر کرد که بیماریهای افسردگی و اضطرابی از شایع ترین اختلالات روانپزشکی در دنیا هستند. همانطوری که در مقاله های قبلی نیز توسط خانم دکتر ندا فرزانه متخصص اعصاب و روان به آن اشاره شده است، انواع اختلالات افسردگی در تمام نقاط دنیا شایع هستند و این اختلالات در خانمها شیوع بیشتری از آقایان دارند . همین مسئله موجب شده است که تحقیقات بسیار زیادی در دنیا در زمینة احتمال نقش داشتن هورمون های جنسی در اینکه چرااین اختلال در خانمها بیشتر از آقایان است، شکل بگیرد. در خانمها البته میزان هورمن تستوسترون درمقاطع زندگی مختلف خانمها قبل از بلوغ، دوران بلوغ، دوران باوری و یائسگی متفاوت هست که در ادامه مقاله به این مسئله اشاره خواهد شد. طبق بررسی هایی که در مورد شیوع اختلالات افسردگی در خانمها شکل گرفته است، مشخص شده است که شیوع بیماری افسردگی در دوره های مختلف زندگی خانمها متفاوت است . مثلا اینکه شیوعِ یا فراوانیِ اختلالات افسردگی در خانمها قبل از بلوغ ، دوران بلوغ، دوران باروری و یائسگی متفاوت است که این مسئله خود می تواند بیانگر نقش مهم هورمونهای جنسی در شیوع اختلالات افسردگی و اضطرابی در خانمها باشد. از مهمترین دورانهای زندگی خانمها که میزان هورمنهای جنسی تغییرات به سزائی می کند، دوران حاملگی است. احتمال شیوع اختلال افسردگی در دوران حاملگی و بعد از زایمان در زنان مستعد اختلالات افسردگی افزایش می باید. البته در مقاله دیگری که در سایت توسط خانم دکتر ندا فرزانه روانپزشک با عنوان " اختلال افسردگی بارداری و بعد زایمان " وجود دارد، به نقش هم هورمنهای جنسی زنانه در افزایش احتمال افسردگی در خانمهای باردار و شیرده اشاره شده است.
"استرس بیش از حد "در خانواده ها بر روی تمام اعضای خانواده تاثیر منفی میتواند بگذارد مثل افزایش میزان بیماریهای جسمی، روانی و روان-تنی یا سایکوسوماتیک در این اعضای خانواده. خانواده های پراسترس نشانه های خطری وجود دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنم.
آیا گوش کردن به موسیقی غمگین و یا شاد برای افسردهها خوب است؟ در مورد اینکه چه نوع موسیقی برای بهبود روحیه افراد افسرده مفید است، تحقیقات زیادی صورت گرفته است و نتایج متفاوت و بعضا متناقضی در این موارد به دست آمده است. به گزارش سایک نیوز، نتایج یک بررسی جدید نشان میدهد که گوش کردن به موسیقی غمگین برای افراد افسرده مفید است زیرا باعث میشود آنها احساسات بهتری داشته باشند. بررسی که در این زمینه توسط محققان دانشگاه فلوریدا صورت گرفته، نشان میدهد برای افراد افسرده مفید است که به موسیقیهای غمگین گوش کنند و این کار حال آنها را بهتر میکند. این در حالی است که قبلا تصور میشد بهتر است افراد غمگین به موسیقیهای شاد گوش داده و از موسیقیهای حزن آور احتراز کنند.
استرس و کارکرد جنسی وجود استرس یا هر عامل دیگری که باعث ایجاد اضطراب یا افکار منفی در فرد شود، میتواند بر کارکرد جنسی تاثیر بگذارد. مهمترین ارگان جنسی در بدن، مغز است. بنابراین سلامت و تعامل جنبههای زیست شناختی و روانشناختی سیستم عصبی در کنار کارکرد مناسب سایر اندامها برای تحقق یک زندگی جنسی موفق بسیار مهم است. به همین دلیل زوج باید با برنامهریزی مناسب تا حد امکان سعی کنند تا حریم خصوصی خود را بهبود ببخشند. علاوه بر زمانبندی مناسب، حتی در آپارتمانهای کوچک امروزی نیز هنوز تدابیری قابل اجرا هستند که این حریم را مستحکمتر میکند. مثلا اگرچه در منازل با فراوانی زیادی، درهای ساده و نسبتا بیکیفیتی برای اتاقهای خواب تعبیه میشود، ولی به لحاظ فنی، راههایی نیز برای آکوستیک کردن همین درها وجود دارد و با مقداری هزینه، دست یافتن به محیطی با آرامش خاطر بیشتر امکانپذیر است.