اختلال وسواس فکری-عملی، یا اختلال وسواسی-جبری یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط درمورد نظم و ترتیب، امور جزئی و همچنین کمال‌طلبی همراه است که تا حدی که به از دست دادن انعطاف‌پذیری فرد در انجام امور زندگی می‌انجامد. مقاله زیر توسط دکتر ندا فرزانه روانپزشک دارای بورد تخصصی در مورد "آیا بیماری وسواس قابل درمان است؟" توسط ایشان برای خوانندگان محترم سایت تهیه شده است.

در اختلال وسواس فکری-عملی، افکار وسواس‌گونه و اضطراب‌آور با وسواس‌های عملی معمولا همراه می‌شود. وسواس‌های عملی، کارهایی وسواس‌گونه هستند که شخص برای کوشش در راه کاهش وسواس‌های فکری خود انجام می‌دهد. این کردارها تکراری و کلیشه‌ای و تا اندازه‌ای غیرارادی هستند.

انواع مختلف بیماری وسواسی جبری:

طبق جدیترین راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی،اختلال وسواسی -جبری و اختلالات مرتبط شامل اختلال وسواسی- جبری ، اختلال بدریخت انگاری بدن، اختلال ذخیره‌سازی، اختلال کندن مو، اختلال خراشیدن پوست، اختلال وسواسی -جبری و اختلالات ناشی از مواد/دارو، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط ناشی از بیماری طبی، اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط معین دیگر و اختلال وسواسی-جبری و اختلالات مرتبط نامعین می‌باشد.  بر این اساس اختلال وسواسی-جبری، به دو گونه فکری و عملی تعریف می‌شود.

برخی از افراد مبتلا به بیماری وسواسی جبری ، در شرایط پراضطراب، اقدام به کندن موهای سر بویژه جلوی سر خود می‌کنند همچنین برخی دیگر، وسواس کندن پوست دارند. بعضی دیگر از مبتلایان، وسواس احتکار دارند و هر چیز دور ریختنی را نگه می‌دارند و نمی‌توانند وسایل بی‌ارزش، لباس‌های کهنه خود و غیره را دور بریزند.

نکات مهم در مورد بیماری وسواسی-جبری:

بیماری وسواسی – جبری حتی در سنین نوجوانی نیز می‌تواند شروع شود. مثلا برخی از نوجوان‌ها به دلیل ابتلا به بیماری وسواسی جبری ocd)) ، برای خواندن یک صفحه کتاب، حدود دو سه ساعت وقت می‌گذارند که انجام این کار می‌تواند بازدهی آنها را کم کند. امروزه یک نوع دیگری از بیماری وسواسی جبری ocd)) در افراد دیده می‌شود که با تلفن همراه مرتبط است. افراد مبتلا به این نوع بیماری وسواسی- جبری، تلفن همراه خود را بدون هیچ دلیلی دائم چک می‌کنند، حتی در شرایطی که صدای تلفن همراه خود را روی حالت سکوت نگذاشته‌اند. مردان و زنان به یک اندازه ممکن است به اختلال وسواسیِ جبری مبتلا شوند اما ابتلاء به این اختلال در مردان عمدتاً در سنین پایین‌تری نسبت به زنان روی می‌دهد.احتمال تطابق در دوقلوهای همسان بالاتر است و در افراد با سطح پایین اقتصادی بیشار دیده می شود.

بیماری وسواسی جبری با چه بیماری های روحی روانی همزمان شایع است؟

بیماری وسواسی جبری ocd)) اکثرا با سایر بیماری های روانی دیگری نیز میتوانند همزمان باشند. . دکتر فرزانه بورد تخصص روانپزشکی بیان میکند که اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی شامل بیماری افسردگی ماژور و دو قطبی، اختلالات کنترل تکانه و اختلالات مصرف مواد در دسته شایع ترین بیماری های روانی هستند که باید به موقع توسط روانپزشک تشخیص داده شده و درمان شوند تا فرد بیمار مبتلا بتواند به عملکرد عادی خود در زندگی اش برگردد. اختلالات تیکtic)  و دیگر انواع بیماری های مرتبط با وسواس ocrd) نیز معمولا می توانند با بیماری وسواسی جبری ocd) رخ ‌دهند. ندا فرزانه روانپزشک غرب تهران بیان می کند که در یکی از جدید ترین بررسی ها مشخص شده است که در ۷۹.۲ % موارد، بیماری وسواس ocd)  بعد از اختلالات اضطرابی دیگری مثل بیماری اضطراب اجتماعی شروع میشود در حالی که بیماری وسواسی جبری ocd) تقریبا به اندازه 92/8% قبل از یک اختلال خلقی نیز می تواند شروع شود. نکته جالب این است که بیماری وسواسی جبری حتی در ۵۸.۹ % موارد می تواند با اختلالات مصرف مواد نیز شروع شود. علاوه بر این، برخی شواهد زیادی حاکی از افزایش ابتلای همزمان به بعضی از بیماری های جسمی در افراد مبتلا به بیماری وسواس ocd) است.​

نوع شدید بیماری وسواسی جبری: در موارد شدید بیماری وسواسی جبری ocd)  به صورت یک اختلال شدیدا آسیب زننده در بسیاری از حوزه های شغلی، فردی و زناشوئی با شیوع ۶۵.۳ % از موارد به مدت ۱۲ ماه است. متاسفانه، علی‌رغم افزایش آگاهی از علایم وسواس عوارض ناشی از آن، این بیماری کم‌تر تشخیص داده می‌شود و تحت درمان قرار نمی‌گیرد. و در عمل تنها تعداد کمی از موارد شدید بیماری وسواس به میزان ۳۰.۹ %‏تحت درمان ویژه روانپزشک و روان درمانگر وسواس قرار می گیرند. ​