درمان کمبود اسپرم (افزایش تعداد اسپرم پایین)

درمان کمبود اسپرم (افزایش تعداد اسپرم پایین)

 

 

دکتر سلمان اسلامی متخصص اورولوژی

 

 

 

بیماری كمبود اسپرم اولیگواسپرمیا نامیده می‌شود. این اصطلاح برای توصیف شرایطی به كار می‌رود که تعداد اسپرم کمتر از 15 میلیون اسپرم بر میلی‌لیتر است. چنانچه در نمونه مایع منی هیچ اسپرمی وجود نداشته باشد، این بیماری آزواسپرمی نامیده می‌شود. در تلاش برای بچه‌دار شدن، تعداد اسپرم در انزال یكی از عوامل بسیار مهم به شمار می‌رود. بیش از یک‌پنجم از مردان جوان با مشكل كمبود اسپرم، یعنی کمتر از 15 میلیون اسپرم در هر میلی‌لیتر از مایع منی، مواجه هستند. كمبود اسپرم یا کیفیت پایین اسپرم علت ناباروری در حدود 20 درصد از زوج‌های مبتلابه اختلالات باروری بوده، و یکی از عوامل دخیل در ناباروری در بیش از 25% از زوج‌ها به شمار می‌رود.

 

 

 

در موارد كمبود اسپرم یا عدم وجود اسپرم توصیه می‌شود جهت بررسی عوامل باروری مردانه و سوابق پزشکی یك قرار ملاقات با متخصص تعیین نمایید. در مورد تاریخچه پزشكی، سؤالاتی خاص در مورد سابقه بیماری بیضه از شما پرسیده می‌شود. به‌منظور تعیین بهترین گزینه درمانی، متخصص ما سؤالاتی نیز در مورد سابقه عمل جراحی در ناحیه كشاله ران، افتادگی بیضه‌ها در دوران کودکی و یا وجود هرگونه آسیب یا عفونت عمده در ناحیه تناسلی مطرح می‌کند. مشاورین ما در کلینیک تخصصی اورولوژی دکتر اسلامی آماده راهنمایی هرچه بیشتر شما در این زمینه می‌باشند. شما می‌توانید از طریق سایت www.iranianurology.com با کلینیک تماس حاصل نمایید.

 

چه عواملی موجب كمبود اسپرم می‌گردد؟

 

درحالی‌که یك مرد معمولی می‌تواند تعداد زیادی اسپرم را چندین مرتبه در روز تولید نماید، گاهی اوقات یک عامل داخلی، مانند واریکوسل، می‌تواند تعداد اسپرم را کاهش دهد. عوامل خارجی مانند سیگار کشیدن، مصرف دارو، رژیم غذایی نامناسب و عدم فعالیت ورزشی نیز می‌توانند در كاهش تعداد اسپرم دخیل باشند. در اینجا به برخی از عوامل خارجی که می‌تواند تعداد  افزایش اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد اشاره می شود:

 

گرما

 

گرما می‌تواند تأثیری مضر بر تولید طبیعی و افزایش اسپرم داشته باشد. این بدان دلیل است که بیضه‌ها برخلاف تخمدان‌ها كه در داخل شكم قرار گرفته‌اند، در خارج از بدن و در کیسه بیضه قرار دارند. غوطه‌ور شدن در وان حمام پر از آب گرم می‌تواند موجب توقف كامل تولید اسپرم گردد.

 

چاقی

 

چاقی در مردان می‌تواند موجب عقیم شدن آن‌ها گردد، زیرا لایه‌های آویزان چربی موجب گرم شدن بیش ‌ازحد بیضه‌ها می شود.

 

شغل

 

مردانی که شغل آن‌ها مستلزم نشستن برای ساعت‌های طولانی است، مانند رانندگان كامیونی كه در مسافت‌های طولانی رانندگی می‌کنند، به دلیل افزایش حرارت در ناحیه تناسلی ممكن است به ناباروری مبتلا شوند. در مردان معتاد به كار، استرس و خستگی به‌طور بالقوه می‌تواند در تولید و تقویت اسپرم مداخله كند.

 

مقاربت مکرر

 

مقاربت مکرر می‌تواند به کمبود اسپرم منجر شود. مردان ناباروری وجود دارند که میل جنسی آن‌ها در حدی است که باید 3-2 مرتبه در روز به انزال برسند كه این امر به كاهش تعداد اسپرم منجر می شود.

 

سیگار کشیدن

 

مصرف بیش از 20 نخ سیگار در روز به کاهش تعداد و تحرک اسپرم منجر می‌گردد.

 

مصرف بیش‌ازحد الکل

 

مصرف بیش ‌از حد الکل می‌تواند به ناباروری منجر شود. الکل می‌تواند به كاهش تولید اسپرم و هورمون مردانه تستوسترون منتهی شود.

 

مایع منی آلوده

 

مایع منی آلوده نیز می‌تواند یکی از علل ناباروری باشد. پیش ‌از این تصور می‌شد که اوریون می‌تواند موجب عقیمی در مردان شود. با این‌ حال، اکنون مشخص‌شده که حتی زمانی که بیضه‌ها در اوریون به التهاب بیضه (تورم بسیار دردناک بیضه‌ها) مبتلا شوند، احتمال عقیمی در آن‌ها بسیار نادر است.

 

اختلالات بیضه‌ها

 

گاهی اوقات یک یا هر دو بیضه بسیار کوچک بوده و یا در موارد نادر حتی ممکن است بیضه وجود نداشته باشد. علاوه بر این ممکن است برخی از مردان با عدم وجود مادرزادی مجرای دفران، مجرایی که از طریق آن اسپرم در طول مقاربت جنسی از بیضه‌ها به زن منقل می شود، مواجه باشند.

 

داروها

 

عوامل دیگری که ممکن است در كاهش باروری دخیل باشند، شامل طیف گسترده‌ای از مواد شیمیایی از جمله داروها است که می‌تواند كیفیت و  یا تعداد اسپرم را تحت تأثیر قرار دهد. داروهای ذکرشده در زیر با ناباروری مردان در ارتباط است:

 

استروئیدهای آنابولیک,داروهای ضد فشارخون، آلوپورینول، اریترومایسین، شیمی‌درمانی، سایمتیدین، کلشی سین، سیکلوسپورین،جنتامایسین، نیتروفورانتوئین و تتراسایکلین

 

 

آنالیز اسپرم

 

هر مرد نابارور باید به‌دقت مورد بررسی قرار گیرد. معاینه دستگاه تناسلی خارجی در مردان به ندرت اختلالات غیرنرمال را بروز می‌دهد. تعریف تعداد اسپرم یک شخص فرآیندی پیچیده است. در آزمایش اسپرم عوامل مختلف اندازه‌گیری می‌شوند. پیش از هر چیز، پزشك غلظت اسپرم (میزان اسپرم در هر سی‌سی یا میلی‌متر از مایع منی) را مورد بررسی قرار می‌دهد. سپس، باید تعداد اسپرم موجود در مایع منی برحسب سی‌سی سنجیده شود. بنابراین تعداد 40 میلیون اسپرم در هر سی‌سی و تنها 1 سی‌سی از مایع منی ممکن است به‌خوبی تعداد 18 میلیون و 4 سی‌سی نباشد. انتظار وجود بیش از 20 میلیون اسپرم در هر سی‌سی و 5-2 سی‌سی از مایع منی است.

 

عامل دیگری كه باید اندازه‌گیری شود، درصد اسپرم متحرك است. 50 درصد تحرک طبیعی است. عامل بعدی مورفولوژی اسپرم است که تعیین‌کننده درصد اسپرم نرمال می‌باشد. در هنگام ارزیابی پتانسیل باروری یك نمونه، باید تمام این عوامل در نظر گرفته شود. بنابراین، یک اختلال جزئی در تعداد اسپرم ممکن است با تحرک خوب یا افزایش اسپرم جبران گردد.

 

درمان

 

گزینه‌های درمانی موجود تقویت و افزایش اسپرم برای مردان مبتلا به كمبود اسپرم بسته به علت بیماری متفاوت است. به‌عنوان‌مثال، جراحی رایج‌ترین درمان برای مردان مبتلابهواریکوسل است. در مورد اختلال كمبود اسپرم ناشی از عفونت دستگاه ادراری، آنتی‌بیوتیک می‌تواند برای كمك به رفع عفونت تجویز گردد. گزینه‌های درمانی دارویی و جایگزینی هورمونی نیز می‌توانند در شرایطی كه كمبود اسپرم با عدم تعادل هورمونی در ارتباط است، مورد استفاده قرار گیرند. در موارد کم‌تحرکی اسپرم، روش‌های کمک باروری (ART) به‌عنوان یك گزینه درمانی برای قرار دادن اسپرم در داخل دستگاه تناسلی زن مورد استفاده قرار می‌گیرند.

 

روش‌های درمانی برای افزایش و تقویت اسپرمتزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمك (ICSI): این روش شامل تزریق یک اسپرم واحد به‌طور مستقیم به یک تخمك باهدف باروری تخمك است. تخمک بارورشده (جنین) سپس به رحم مادر منتقل می‌شود.

 

ICSI در مواردی به شما پیشنهاد می‌شود كه شما حداقل به مدت دو سال به‌طور طبیعی برای بارداری اقدام كرده باشید و با یكی از مشكلات زیر مواجه باشید:‌

 

عدم وجود اسپرم یا تعداد كم اسپرم در مایع منیاسپرم دارای کیفیت پایین

 

قبل از انتخاب ICSI، تیم مراقبت پزشكی شما باید هر دو مورد فوق را مورد آزمایش قرار داده و نتایج و کارایی آن برای شمارا مورد بحث قرار دهد. بعلاوه، آن‌ها باید احتمال وجود  اختلال ژنتیکی را در مسائل باروری شما موردبررسی قرار دهند. مشکل باروری در برخی از مردان ناشی از یک اختلال ژنی بر روی کروموزوم Y (کروموزوم جنسی مردانه) است. با این‌حال، مگر در موارد مشكوك، شما به‌طورمعمول قبل از ICSI نیاز به انجام این تست ندارید. اگر شما یا تیم مراقبت‌های پزشكی به وجود یک نقص ژنی خاص مشكوك شوید، مشاوره و آزمایشات ژنتیک متناسب با آن به شما پیشنهاد خواهد شد.

 

داروهای گنادوتروپین: درصورتی‌که شما با سطوح بسیار پایین هورمون گنادوتروپین (که موجب تحریک تولید و افزایش اسپرم می‌شود) مواجه باشید، شما باید برای بهبود باروری تحت درمان با داروهای گنادوتروپین قرار گیرید. در هر حال، چنانچه هیچ علتی برای تعداد غیرطبیعی اسپرم یافت نشود، داروهای هورمونی برای شما تجویز نمی‌شود، زیرا این داروها در بهبود باروری مؤثر شناخته‌نشده‌اند.لقاح اهدایی: به معنای استفاده از اسپرم اهداکننده ناشناس به مرد دیگر است. به‌عنوان یک زن و شوهر، شما ممكن است استفاده از لقاح اهدایی را به‌عنوان یک جایگزین برای ICSI انتخاب كنید.  لقاح اهدایی ممکن است در موارد ابتلای مرد به یک اختلال ژنتیکی و احتمال انتقال آن به كودك نیز استفاده شود.  این روش در صورت لزوم به‌عنوان بخشی از IVF استفاده می‌شود. كلینیكی که شما در آنجا تحت درمان قرار می‌گیرید، باید دستورالعمل‌های خاص در انتخاب و غربالگری اهداکنندگان اسپرم را دنبال كند. در صورت انتخاب روش لقاح اهدایی توسط شما، باید مشاوره‌ای مستقل در مورد کارآیی این روش برای شما و كودك احتمالی‌تان ترتیب داده شود.