خمیر دندان 

رعایت بهداشت دهان و دندانها و مسواک کردن جزء عادات رایج و بسیار خوب مردم است. معمولا مسواک کردن با خمیر دندان انجام میشود. هرچند که عمل مکانیکی مسواک کردن در پاکیزه کردن دندانها و دهان مؤثر است، استفاده از خمیردندان مناسب باعث می شود که محافظت از دندانها و تمیز شدن محیط دهان بهتر و بیشتر انجام شود. برای توضیح بیشتر درباره خمیر دندان بهتر است به ترکیبات خمیر دندانها که اجزا اصلی آن در تمام خمیردندانها یکسان و مشابه است اشاره شود. مواد تشکیل دهنده خمیردندانها عبارت است از:

 

1- ماده کف کننده 

 

2-  ماده ساینده 

3-  ماده شیرین کننده 

4-  ماده محافظ

5- رنگهای مجاز 

6-  ماده طعم دهنده 

7-  ترکیبات دارویی مثل فلوراید و مواد آنتی باکتریال 

8-  مواد ضد حساسیت مثل استرانسیوم كلراید 

 

خمیر دندان كودكان

 

خمیردندانهای کودکان در بسته بندیهای کوچک و با رنگهای متنوع و جذاب تهیه می شوند. این خمیردندانها فاقد فلوراید میباشند چراکه ممکن است توسط کودک بلعیده شود. معمولا میزان خمیر دندان مورد استفاده در حد یک نخود می باشد و بهتر است حتی الامکان به کودک یاد داد که خمیر دندان یا کف حاصل از آن را نبلعد. همچنین این خمیر دندانها مواد ساینده کمتری دارند.

 

اخیراً انواع مختلفی از خمیردندانها به بازار عرضه شده اند که حاوی ترکیبات بیشتر از مواد ساینده یا آنتی باکتریال می باشند ویا خمیردندانهایی که برای ازبین بردن رنگ دندانهای افراد سیگاری است. همچنین برخی از کارخانه های سازنده ادعا می نمایند که خمیردندان تولیدیشان حاوی عصاره های گیاهی و داروهای سنتی برای درمان بیماریهای لثه می باشند. لازم است تاکید شود که اصل عمل تمیزکردن دندانها بوسیله مسواک کردن (با تاکید بر روش مسواک کردن و نه نوع و جنس آن ) انجام می شود و خمیردندانها در این کار نقش کمک کننده و مساعد کننده دارند.

 

کاربردهای اختصاصی خمیردندانها به شرح زیر است:

1- كاهش پلاك میكروبی: معمولا خمیر دندان‌ها حاوی موادی هستند كه نقش آنها كاهش پلاك میكروبی موجود در سطح دندان‌ها و لثه است خمیردندان ها علاوه بر داشتن مواد ضد میكروبی، با ایجاد کف و همچنین سایشی که به واسطه وجود مواد ساینده ایجاد می نمایند این نقش را ایفا نموده، دندانها را در مقابل تجمع پلاك‌های میكروبی و نهایتاً بیماری‌های لثه حمایت می نمایند.

 

 

2- خاصیت ضد پوسیدگی: خمیردندان ها علاوه بر کمک به کاهش میکروبهای پوسیدگی زا به علت دارا بودن فلوراید باعث توقف پوسیدگی در مراحل اولیه و استحکام بیشتر مینای دندان و افزایش مقاومت دندانها در مقابل پوسیدگی میشود. این توافق وجود دارد که عنصر فلوراید در خمیردندانها مهمترین و مؤثرترین ماده برای سلامتی دندانها می باشد بنابراین مؤکداً توصیه می گردد افراد بزرگسال از خمیردندانهای حاوی فلوراید استفاده نمایند.

 

3-در دندانهای حساس به سرما، گرما ، شیرینی یا شوری: بافت اصلی تمام دندانها عاج میباشد كه دارای ساختمان میكروسكوپی متشكل از لوله های عاجی است. مواد داخل این لوله ها باعث انتقال حرارت و حس درد می باشند. عاج در قسمت تاج دندان به وسیله مینا و در قسمت ریشه بوسیله سمان پوشیده شده است. اگر به علت پوسیدگی، سایش یا شکستگی تاج، عاج دندان به محیط دهان باز شود به علت ساختمان میکروسکوپیک عاج دندانها حساس می‌گردد و هر تحریکی باعث درد و ناراحتی میشود. به منظور رفع این مشکل برخی خمیر دندانها حاوی استرانسیوم كلراید یا مواد دیگری می باشند که با رسوب در محل عاج مدخل لوله‌های عاج را مسدود می نمایند. تجویز این خمیر دندانها باعث رفع درد حساسیت از دندان‌های حساس میگردد. بدیهی است ضرورت دارد اشخاص مبتلا به دندانهای حساس جهت تشخیص قطعی به دندانپزشک مراجعه و مورد معاینه قرار گیرند. چرا که ممکن است در پوسیدگی دندانی موارد دیگری از بیماری ها با همین علائم دیده شوند که در آن صورت نیاز به درمانهای دندانپزشکی میباشد و تجویز خمیر دندان ضد حساسیت صحیح و کافی نمیباشد. معمولا در بروشور و یا بر روی بسته بندی خمیر دندانها مواردی را ذکر می کنند که بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و مطالعات دقیق و کافی برای اثبات آن وجود ندارد. برای مثال در تحقیقی که در سال 1390 در یکی از دانشکده‌های دندان پزشکی انجام شد نشان داده شد خمیر دندان سفید كننده ای كه کمپانی سازنده آن ادعا کرده حاوی مواد ساینده بیشتری است در عمل با خمیر دندانهای ضد حساسیت تفاوت قابل ملاحظه ای ندارند.

 

آیا تغییر خمیر دندان و مسواک پس از مدت زمان معینی ضرورت دارد؟

بسته به شرایط نگهداری مسواک و نحوه استفاده از آن موهای مسواک خاصیت خود را از دست می دهند و بهتر است در زمان مناسب تعویض گردد و در مورد لزوم تعویض خمیر دندان هیچ شاهد مستندی وجود ندارد. هر چند که برخی از دندانپزشکان بر اساس استدلال توصیه می‌نمایند گاه‌گاهی خمیر دندان تعویض گردد؛ چرا که استفاده از یک خمیر دندان ممکن است باعث تاثیر بر فلورمیکروبی دهان گردد هر چند که تغییر خمیر دندان بی ضرر است اما شواهد كافی در مورد فوائد آن وجود ندارد.

 

آیا باقی ماندن خمیر دندان در دهان یا قورت دادن آن بلا اشکال است؟

در مورد دندانهای حساس دندان پزشکان توصیه مینمایند پس از مسواک کردن کف حاصل از خمیردندان به مدت چند دقیقه در دهان باقی بماند تا تاثیر بیشتر و بهتری در دندانهای حساس داشته باشد اما بلعیدن آن به هیچ وجه توصیه نمی شود. هرچند که خمیردندان ها مجوزهای لازم را از مؤسسات مسئول و ناظر بر سلامت مانند FDA و مانند آن را دارا می باشند، به جهت ترکیبات متنوع و موجود بودن مواد غیر خوراکی مثل گلیسیرین و مواد ساینده و مانند آن بلع آنها مجاز نمی باشدو توصیه می گردد از بلع آن خودداری گردد.