همه چیز درباره سونوگرافی آنومالی جنین

همه چیز درباره سونوگرافی آنومالی جنین

الف. سونوگرافی آنومالی جنین چیست؟

سونوگرافی آنومالی یکی از چندین اقدام تشخیصی دوران بارداری است که با نام های متعددی مانند اسکن آنومالی، سونوگرافی تفصیلی، اسکن سه ماهه دوم بارداری و سونوگرافی اواسط بارداری نیز شناخته می شود.

در این سونوگرافی جنین کاملاً در مانیتور قابل رؤیت است و اندازه و شکل دستها و صورت جنین و جای قرارگیری آن مشخص می شود.

به طور کلی میتوان بین هفته ی پانزدهم تا هفته ی بیست و هشتم بارداری نسبت به انجام این سونوگرافی اقدام کرد. با اینحال به دلیل منع سقط جنین درمانی بعد از به اتمام رسیدن هفته ی نوزدهم، سونوگرافی آنومالی در کشور ما بین هفته ی شانزدهم تا هجدهم انجام می گیرد. چرا که اگر نتیجه سونوگرافی مشکلی را نشان دهد که نیاز به سقط جنین داشته باشد، پدر و مادر بایستی از فرصت لازم برخوردار باشند.

 

نحوه انجام سونوگرافی آنومالی

در این سونوگرافی نیازی نیست مثانه پر باشد، چرا که در سه ماهه دوم شکم مادر آنقدر بزرگ می شود که با سونوگرافی از روی شکم میتوان به وضوح جنین را مشاهده کرد. کلیه ی سونوگرافی های این دوره معمولاً از روی شکم انجام می شوند.

نحوه انجام این سونوگرافی به این شکل است که متخصص سونوگرافی روی شکم را به کمی ژل آغشته می کند و بعد پروب سونوگرافی را روی آن حرکت می دهد. سپس تصویر جنین به کمک امواج صوتی روی مانیتور ظاهر می شود.

پزشک پس از رسیدن به وضوح لازم در تصویر جنین، نسبت به سنجش اندازه و بررسی اندام های مختلف جنین اقدام می کند. در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر از وضعیت دهانه ی رحم، بایستی سونوگرافی داخلی (واژینال) انجام شود.

ممکن است خودتان نتوانید جنین و اندام های آن را به خوبی در تصویر سونوگرافی تشخیص دهید. توجه داشته باشید که تصویر سونوگرافی بافت های نرم را خاکستری و استخوان ها را به رنگ سفید نشان می دهد. قسمت های سیاهی که در تصویر می بینید نیز نشان دهنده ی مایع آمنیوتیک (amniotic fluid) هستند که در رحم مادر پیرامون جنین را احاطه می کند.

 

چه مواردی در سونوگرافی آنومالی تحت بررسی قرار می گیرند؟

در این مرحله متخصص سونوگرافی کلیه ی اندام ها و بخش های مربوط به جنین را تحت بررسی قرار می دهد که آنها را جزء به جزء ذکر می کنیم:

  1. فرم و ساختار سر (امکان وجود مشکلات در مغز در این مقطع از بارداری پایین است با اینحال احتمال وجود آن بررسی می شود)
  2. ستون فقرات (ستوان فقرات از نظر طول و همچنین به صورت مقطعی مورد بررسی قرار می گیرد تا مشکلاتی مانند هم راستا نبودن استخوان ها یا عدم وجود لایه پوستی روی قسمت پشتی ستون فقرات اعلام شود)
  3. قلب (دریچه های بالایی و دریچه های پایینی قلب بایستی هم اندازه بوده و هر بار که قلب می زند گشوده و سپس بسته شوند. علاوه بر این دریچه ها، شریان های اصلی انتقال خون از قلب نیز مورد بررسی قرار می گیرند)
  4. شکاف کام (مشاهده این بخش از صورت جنین معمولاً دشوار است)
  5. کلیه ها (در این مرحله کلیه ها و ورود ادرار به مثانه جنین مورد بررسی قرار می گیرد. در صورت عدم مشاهده ی کلیه احتمال آژنزی کلیه ( عدم ساخته شدن اندام در جنین) وجود دارد. همچنین وجود لگنچه و کالیس ها نیز بایستی مشاهده شود. مشاهده کیست در کلیه از ابتلای جنین به بیماری کلیه پلی کیستیک حکایت می کند. توجه داشته باشید که هنگام سونوگرافی مثانه ی جنین بایستی پر باشد)
  6. معده (در بعضی موارد جنین بخشی از مایع پیرامون را فرو می دهد. وجود حباب های سیاه در شکم جنین نشان دهنده این مسئله است).
  7. دیواره شکم (کلیه اندام های داخلی جنین بایستی توسط دیواره ی شکم پوشانده شده باشند. با بررسی دیواره ی شکم میتوان وضعیت مایع پیرامون جنین، بند ناف و جفت را نیز مشاهده کرد)
  8. دست ها (در این قسمت بایستی هر دو دست و پنج انگشت آنها مشاهده گردد. در بعضی موارد میان یکی یا چند عدد از انگشتان دست چسبندگی مشاهده می شود. در صورت وجود تریزومی بیست و یک دست شکل مشت مانند و گره کرده داشته و انگشت شست دچار فرورفتگی می شود.
  9. پاها (برای بررسی احتمال وجود دیسپلازی، اندازه و شکل استخوان ران بررسی می شود. در صورت کوچک بودن این استخوان احتمال کوتاهی شدید قد (نانیسم) وجود دارد. در این مرحله کف پای جنین نیز اندازه گیری می شود).
  • جنسیت (برای پی بردن به جنسیت جنین پاهای آن بایستی موقع سونوگرافی از هم باز باشد. در صورت بسته بودن پاها و قرارگیری بند ناف در جلوی بدن جنین، جنسیت آن به اشتباه مذکر اعلام می شود. در صورت مشاهده آلت تناسلی مردانه و حلقه اسکروتوم جنین پسر و در صورت مشاهده دو لابیا (لبه های واژن) جنین دختر است. در جنین پسر در صورت دیلاته بودن بیضه احتمال هیدروسل (hydrocele یا تجمع مایع در داخل اسکروتوم) وجود دارد. در تخمدان های جنین دختر نیز در بعضی موارد کیست تخمدان مشاهده می شود).
  1. جفت:
  • جفت به طور معمول نزدیک به قسمت بالای رحم قرار دارد. اما در بعضی موارد امکان دارد جلوی دیواره ی پشتی یا دیواره ی جلویی نیز قرار بگیرد.
  • در صورتی که جفت در گردن رحم (جلوی دهانه) قرار داشته باشد، به اصطلاح گفته می شود جفت پایین است. در صورت پایین بودن جفت، بایستی در سه ماهه ی سوم بارداری مجدداً سونوگرافی انجام دهید. ممکن است با گذشتن این زمان جفت از جلوی دهانه رحم فاصله بگیرد.
  • میزان مایع پیرامون جنین که برای حرکت آن لازم است نیز بررسی می شود. در بعضی موارد نادر رگ های خونی بند ناف نیز شمارش می شوند.

 

کدام اندام ها در سونوگرافی آنومالی اندازه گیری می شوند؟

اندازه گیری هایی که در سونوگرافی آنومالی انجام می شوند با توجه به موعد زایمان صورت می گیرند. در صورتی که سونوگرافی آنومالی نخستین سونوگرافی مادر باشد، در همین مرحله موعد زایمان مشخص می شود. مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر پیش بینی شده برای این مقطع مقایسه شده و در صورت وجود اختلاف بیشتر از 14 روز، امکان دارد انجام اقدامات تشخیصی تکمیلی توصیه شود.

به طور کلی مقادیر زیر در سونوگرافی آنومالی اندازه گیری می شوند:

  1. اندازه دور شکم جنین: این مقدار که با نشانه ی ac مشخص می شود جهت حصول اطمینان از عدم اختلال رشد داخل رحمی اندازه گیری می شود. رشد دور شکم جنین غیر طبیعی است و تنها دور سر آن باید رشد کند.
  2. اندازه دور سر جنین: این مقدار با نشانه ی hc مشخص می شود.
  3. اندازه قطر سر جنین: این مقدار با نشانه ی bpd مشخص می شود.
  4. طول پای جنین: این مقدار با نشانه ی fl مشخص می شود.
  5. قطر اکسی پیتو فرونتال: این مقدار با نشانه ی ofd مشخص می شود و اندازه گیری آن تنها در صورت وجود هیدروسفالی (بزرگی بیش از حد سر) و میکروسفالی (کوچکی بیش از حد سر) انجام می شود.

 

 

ب. نتیجه سونوگرافی آنومالی

پس از انجام سونوگرافی آنومالی، ناهنجاری ها و مشکلات مشخصی تحت بررسی قرار می گیرند. تشخیص بعضی از این موارد آسانتر و تشخیص بعضی دشوارتر است. بعضی از این ناهنجاری ها قابل درمان هستند و با آگاه شدن پزشک، جنین و مادر هنگام زایمان تحت مراقبت های ویژه قرار می گیرند. احتمال غیرقابل درمان بودن بعضی از این موارد نیز وجود دارد اما بیشتر آنها جزء بیماری های نادر به شمار می روند.

 

چه ناهنجاری هایی در سونوگرافی آنومالی تشخیص داده می شوند

در ادامه فهرستی از بیماری ها و ناهنجاری هایی را که در سونوگرافی آنومالی تشخیص داده می شوند به همراه میزان احتمال تشخیص آنها به دست متخصص سونوگرافی در اختیار شما می گذاریم:

  1. وجود نداشتن بخش بالای سر جنین: احتمال تشخیص 98 درصد
  2. ناهنجاری جداره ی شکم جنین و بیرونزدگی روده ی بزرگ: احتمال تشخیص 98 درصد
  3. نشانگان ادواردز یا تریزومی 18 (edwards syndrome): احتمال تشخیص 95 درصد
  4. نشانگان پاتو یا تریزومی 13 (patau syndrome): احتمال تشخیص 95 درصد
  5. ناهنجاری نخاعی: احتمال تشخیص 90 درصد
  6. از دست دادن یا کوتاهی اندام های جنین: احتمال تشخیص 90 درصد
  7. اختلالات کلیوی عمده ی جنین: احتمال تشخیص 84 درصد
  8. ناهنجاری جداره ی شکم جنین و بیرونزدگی روده و کبد: احتمال تشخیص 80 درصد
  9. شکافتگی لب جنین: احتمال تشخیص 75 درصد
  • وجود مایع اضافه در مغز جنین: احتمال تشخیص 60 درصد
  • سوراخ بودن ماهیچه های میان شکم و قفسه ی سینه ی جنین: احتمال تشخیص 60 درصد
  • ناهنجاری های عمده ی قلبی جنین: احتمال تشخیص 50 درصد

تذکر: تشخیص بعضی از اختلالات مثل نقایص روده یا قلبی تنها در هفته های پایانی بارداری امکان پذیر است.

 

چه زمانی سونوگرافی آنومالی تجدید می شود؟

در 15 درصد موارد سونوگرافی تجدید می شود. علت عمده ی تجدید سونوگرافی عدم مشاهده ی کلیه ی موارد لازم توسط متخصص سونوگرافی است. اضافه وزن بیش از حد مادر یا قرار نگرفتن جنین در موقعیت مناسب می تواند باعث این مسئله شود. برای انجام سونوگرافی مجدد در هفته ی 23 بارداری به متخصص سونوگرافی مراجعه کنید. در صورت وجود نارسایی های قلبی در جنین، بایستی نسبت به انجام سونوگرافی داپلر اقدام کنید تا پزشک دقیقتر بتواند در مورد وضعیت قلب نظر بدهد.

در صورتی که بررسی ها وجود مشکل یا ناهنجاری را نشان دهد، بایستی به پزشک خود مراجعه کنید. در صورت وجود مشکلات اساسی کلیه ی راه های ممکن را در نظر بگیرید. به ندرت پیش می آید مشکل مهمی در جنین مشاهده شود، با اینحال بهتر است در تصمیم خود آینده نگر باشید. بعضی از مشکلات جنین را نیز میتوان با جراحی داخل رحم یا بعد از زایمان برطرف کرد.

 

آزمایش های تکمیلی پس از سونوگرافی آنومالی

در صورتی که نتیجه سونوگرافی آنومالی مشکلی را نشان بدهد، به کمک آزمایش های تکمیلی و تشخیصی زیر میتوان ناهنجاری های کروموزومی را تشخیص داد:

  1. آزمایش نیفتی (nifty) : این آزمایش نوعی آزمایش غیر تهاجمی پیش از تولد (nipt) است. در آزمایش نیفتی دی ان ای جنین از طریق نمونه ی خون مادر مورد بررسی قرار می گیرد.
  2. آمنیوسنتز: در آزمایش آمنیوسنتز با بررسی مقداری از مایع پیرامون جنین وجود ناهنجاریهای کروموزومی را مشخص می کنند.
  3. نمونه گیری از پرزهای جفتی جنین (cvs): آزمایش نمونه گیری بین هفته های 10 تا 13 بارداری و در سه ماهه اول انجام می گیرد. در این آزمایش از جفت نمونه ی کوچکی می گیرند و با بررسی آن وجود ناهنجاریهای کروموزومی را مشخص می کنند.

 

 

ج. نحوه تفسیر نتیجه سونوگرافی آنومالی

برای تفسیر دقیق نتیجه سونوگرافی آنومالی بایستی به پزشک مراجعه کنید. با اینحال برخی علایم هستند که نشاندهنده ی اختلالات رشدی یا ساختاری جنین بوده و ممکن است نشانه خطر باشند.

 

چه علایمی در سونوگرافی آنومالی غیر عادی هستند؟

  1. رشد ناکامل یا هیپوپلازی (hypoplasia) استخوان بینی جنین
  2. عدم وجود بخش آغازین روده ی کوچک جنین (duodenal atresia)
  3. کوتاهتر بودن استخوان ران جنین از مقدار مشخص
  4. بالا رفتن میزان ضخامت چین پشت گردن جنین
  5. هیدرونفروز یا تجمیع مایع در کلیه های جنین (hydronephrosis)
  6. کیستیک هیگروما (cystic hygroma)
  7. غیرطبیعی بودن فاصله ی میان انگشت شست و دومین انگشت
  8. خم شدن انگشت کوچک دست جنین در راستای چهارمین انگشت یا کلینو ‌داکتیلی (clinodactyly)
  9. روده اکوژنیک (echogenic bowel) به معنی سفیدی روده های جنین و مشاهده توده های دارای اکوژنیسیته زیاد در منطقه
  • مشاهده موج غیرطبیعی در مجرای وریدی یا داکتوس ونوسوس (ductus venosus)
  • رشد ناکامل یا هیپوپلازی بند وسط پنجمین انگشت جنین

 

د. پرسش های متداول خوانندگان درباره سونوگرافی آنومالی

  1. پرسش: آیا انجام سونوگرافی آنومالی ضروری است؟

پاسخ: برای انجام انواع سونوگرافی های بارداری مانند سونوگرافی غربالگری مراحل اول و دوم و سونوگرافی آنومالی با پزشک خود مشورت کنید. پس از آگاهی از جزئیات و مزایا و معایب هر کدام، می توانید شخصاً برای تصمیم گیری اقدام کنید.

 

  1. پرسش: سونوگرافی آنومالی چقدر طول می کشد؟

پاسخ: انجام خود سونوگرافی آنومالی به طور معمول بین پانزده تا بیست دقیقه زمان می برد. با اینحال در بعضی موارد جنین در موقعیت نامناسبی قرار دارد که انجام سونوگرافی را با مشکل مواجه می کند. در این موارد از مادر خواسته می شود مقداری قدم زده یا موادی مثل شکلات میل کند تا بدین ترتیب موقعیت جنین تغییر کرده و برای سونوگرافی مناسب باشد. در صورتی که نیاز به انجام سونوگرافی آنومالی همراه با جزئیات باشد حداقل سی دقیقه و در بعضی موارد 1 ساعت زمان لازم است. زمان بر ترین نوع سونوگرافی آنومالی، نوع پیشرفته ی آن است که در این نوع روی جنین اکوکاردیوگرافی قلب صورت می گیرد.

 

  1. پرسش: کدام قسمت های اندام جنین را میتوان در سونوگرافی آنومالی دید؟

پاسخ: ممکن است شما نتوانید به راحتی جزئیات اندام های جنین را تشخیص دهید اما متخصص سونوگرافی با بررسی آنها اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار خواهد داد. در اکثر مراکز سونوگرافی می توانید شخصاً تصاویر را ببینید. آماده شدن تصاویر سونوگرافی نزدیک به 20 دقیقه زمان می برد. در صورتی که سونوگرافی آنومالی اولین سونوگرافی بارداری شما باشد موعد زایمان و تعداد قل ها به شما اطلاع داده خواهد شد. در سونوگرافی سه رنگ سفید و خاکستری و سیاه وجود دارد که به ترتیب نشان دهنده ی استخوانها، بافت های نرم و مایع پیرامون جنین هستند.

 

  1. پرسش: پر بودن مثانه مادر برای سونوگرافی آنومالی ضروری است؟

سونوگرافی آنومالی به صورت شکمی و بعد از پر شدن حداقلی مثانه انجام می شود. در برخی موارد از مادر خواسته می شود پیش از انجام سونوگرافی 1 لیتر مایعات بنوشد. تحمل مثانه پر برای اغلب زنان باردار دشوار است و بعضی مشکلی با این مسئله ندارند. بهتر است حتی مادرانی که از این مسئله رنج می برند نیز آن را برای مدت کوتاهی تحمل کنند. چرا که پر بودن مثانه به مشاهده ی واضح تر جنین کمک می کند. در صورتی که پزشک تشخیص بدهد نیازی به پر بودن مثانه نیست، می توانید آن را تخلیه کنید.

 

  1. پرسش: در صورتی که جنین ناهنجاری حادی داشته باشد، سقط جنین در هفته ی بیستم بارداری امکان پذیر است؟

پاسخ: به دلیل منع سقط جنین بعد از به اتمام رسیدن هفته ی نوزدهم، سونوگرافی آنومالی در کشور ما بین هفته ی شانزدهم تا هجدهم انجام می گیرد. چرا که اگر نتیجه سونوگرافی مشکلی را نشان دهد که نیاز به سقط جنین داشته باشد، پدر و مادر بایستی از فرصت لازم برخوردار باشند.

 

  1. پرسش: می توانیم نسخه ای از تصاویر سونوگرافی آنومالی را شخصاً دریافت کنیم؟

پاسخ: در اغلب مراکز سونوگرافی تصاویر جنین به پدر و مادر ارائه می شوند. قبل از آغاز سونوگرافی تعداد نسخه هایی را که نیاز دارید اعلام کنید تا برای شما آماده شوند. توجه داشته باشید که این تصاویر نباید در معرض گرما و حرارت قرار بگیرند.

 

توصیه هایی به والدین

  1. در موارد زیادی علایم غیرطبیعی در جنین های طبیعی نیز دیده می شود. پیش از اعلام نظر کارشناسی پزشک متخصص، اجازه ندهید این علایم شما را دچار نگرانی کنند.
  2. در پانزده درصد از مواقع دلایلی وجود دارد که موجب تجدید سونوگرافی می شود. تکرار سونوگرافی به تنهایی نشانه نقصی در فرزند شما نیست.
  3. در صورتی که نتیجه سونوگرافی نشان دهنده ی وجود مشکل یا بیماری بود، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا موقعیت شما و فرزندتان به بهترین شکل بررسی شود. تلاش کنید دچار ترس و نگرانی نشوید.
  4. با وجود نادر بودن مشکلات حاد، تصمیم برای حفظ یا حفظ نکردن جنین برای اغلب والدین تصمیم دشواری است.
  5. در صورت وجود مشکلات کم اهمیت تر، میتوان آنها را با جراحی داخل رحم یا بعد از زایمان برطرف کرد.

 

این مطلب مفید بود؟ (4)(0)
نظرات (0)
10 اردیبهشت 1398 - 11:29
بازدید ها: 239
همه چیز درباره سونوگرافی آنومالی جنین
54
مطالب پیشنهادی

نظرات شما

نظرتون در مورد پست همه چیز درباره سونوگرافی آنومالی جنین چی هست ؟

  • Captcha
لطفا به نکات زیر توجه نمایید :
نظرات شما بعد از بررسی توسط پزشک و تایید نمایش داده می شود.
لطفا از بکار بردن کلمات غیر اخلاقی و به دور از فرهنگ ایرانی - اسلامی خودداری فرمایید.