قرص ریتالین + عوارض مصرف این دارو
مقدمه ای در مورد ریتالین
متیل فنیدات (به انگلیسی: methylphenidate) که بیشتر به نام تجاری ،ریتالین (به انگلیسی: ritalin) شناخته می‌شود، از مشتقات گروه امفتامین‌ها است؛ که برای درمان افسردگی، نشانه‌های نارکولپسی، و برخی از مبتلایان به بیش فعالی مقاوم به درمان تجویز می‌شود.
والدینی که کودکان بیش فعال با یا بدون نقص توجه دارند، عموما در مورد مصرف داروها به خصوص ریتالین که شایع ترین داروهای مصرفی این کودکان است، نگرانی های زیادی دارند.
از جمله اینکه این دارو بر روی چه قسمتی از مغز تاثیر می گذارد؟
میزان اثر آن چقدر است؟
آیا برای همه کودکان مفید است؟
آیا عوارض دارد؟
چگونه با عوارض این دارو می توان مقابله کرد؟
تا کی به مصرف آن باید ادامه داد؟
قرص ریتالین + عوارض مصرف این دارو
تاریخچه مصرف ریتالین
"متیل فنیدیت" با نام تجاری "ریتالین" توسط کمپانی داروسازی "نوارتین" در سال 1954 به بازار دارویی دنیا عرضه شد. در ابتدا قرار بود این دارو برای درمان افسردگی، خواب آلودگی در طول روز و سندرم خستگی مزمن استفاده شود اما به تدریج با پیشرفت علم و تجربه های گوناگون مشخص شد می توان از این دارو در درمان کودکانی که دچار اختلال بیش فعالی و کم توجهی هستند (adhd) نیز استفاده کرد.
قرص "ریتالین" خواصی شبیه آمفتامین (قرص مشهور اکستازی) دارد و دانشجویان کالجهای آمریکا و استرالیا به دلیل تأثیر آن در درمان خواب آلودگی در طول روز، برای درس خواندن و یا مهمانی های شبانه شان چند عدد از این قرصها را مصرف می کردند.
در سالهای اخیر مصرف خودسرانه این دارو در کشورها رو به افزایش گذاشت و گزارشهای متعددی وجود دارد که برخی از افراد برای بیدار ماندن در شبهای امتحان از قرص های ریتالین استفاده می کنند تا بتوانند چندین ساعت متوالی بیدار مانده و به شکل غیر معمولی تمرکز خود را در مدت طولانی حفظ کنند.
مصرف کنندگان تصور می کنند ریتالین بی خطر است در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص ها می تواند در حد مواد دیگر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد و پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می کنند ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت تر و پیچیده تر از سایر مواد مخدر است.
استفاده محدود و کنترل شده ریتالین باعث عادت کردن بدن مصرف کننده به دوزهای پایین و در نتیجه ایجاد علاقه فرد به استفاده از دوزهای بالاتر و حتی مصرف داروهای سنگین تر و خطرناک تر می شود. علاوه بر آن تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است.
رایج ترین دارو برای کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه دارویی به نام «متیل فنیدیت» با نام تجاری «ریتالین» است. این دارو به شکل قرص در بازار دارویی موجود است. ریتالین با اثر بر قشر مغز و تالاموس از بازجذب مجدد دوپامین در سلول های عصبی جلوگیری می کند (دوپامین یکی از مواد شیمیایی است که در انتقال عصبی نقش دارد).
مدت اثر این دارو چهار تا شش ساعت است؛ بنابراین باید این دارو را یک یا دو بار در روز مصرف کرد. بین کودکان از نظر پاسخ هایشان به این داروها تفاوت های زیادی وجود دارد، برخی کودکان سریعا و به مقدار کم دارو پاسخ می دهند، در حالی که کودکان دیگر فقط به مقدار زیاد دارو پاسخ می دهند. در صورت عدم تاثیر این دارو در مورد فرزندتان، باید با پزشک مشورت کنید تا علت را بیابد.
آنچه اثبات شده این است که استفاده از داروهای محرکی همچون ریتالین موجب کاهش بیش فعالی، افزایش توجه، کاهش تکانشگری، کاهش رفتارهای منفی، بهبود تعامل اجتماعی و افزایش موفقیت تحصیلی (دارو بر هوش آنها تاثیر نمی گذارد، بلکه به آنها کمک می کند قابلیت های اصلی را به نحو مؤثرتری به کار برند) تا حدود 80-70 درصد می شود. این مقدار اثربخشی در مطالعات مختلف اثبات شده است و این یعنی هیچ جای شکی برای استفاده از این دارو باقی نمی ماند.
در واقع و به زبانی شفاف تر، ریتالین جزو داروهایی است که برای درمان کودکان بیش فعال خط اول درمان توسط پزشک تشخیص داده می شوند و البته احتمال عوارضی برای آن مطرح است. ناگفته نماند که همه داروها دارای عوارض هستند اما وقتی دارو توسط پزشک تجویز می شود، سود و مزیت آن با احتمال عوارض سنجیده می شود و بعد از تشخیص قطعی، دارو داده می شود.
مانند انسولین که برای بیماری دیابت تجویز می شود؛ کسی که دیابت ندارد اگر به او انسولین تزریق شود حتما وارد شوک خواهد شد و باید بستری شود؛ ریتالین هم دارویی است که فقط اگر با تشخیص قطعی بیش فعالی توسط پزشک داده شود، حتما باید در آن استفاده کرد.
عوارض این دارو قابل کنترل است. پزشکان عموما قبل از تجویز این دارو یک ارزیابی قبل از درمان، که دربرگیرنده بررسی عملکرد قلبی بیمار، وجود اختلالات حرکتی و عملکرد کبدی و کلیوی است، انجام می دهند و در صورت وجود مشکل در این اعضا و اختلالات متابولیسم،
rajabian tablighat, [۱۴.۰۹.۱۸ ۱۹:۳۳]
میزان مصرف داروها را کاهش یا از داروی دیگری استفاده می کنند.
قبل از آنکه به عواض این دارو و روش های کنترل آن اشاره بکنیم، توجه شمار را به این نکات جلب می کنم که دارو درمانی برای کودکان بیش فعال دارای تاثیر فوق العاده اما کوتاه مدتی بر علائم رفتاری آنان است. به محض قطع مصرف دارو نشانه های بیش فعالی با همان شدت قبلی ظاهر می شود. بسیاری از والدین نیز در مورد استفاده از این داروها دچار تردیدند و رغبت چندانی به استفاده از این داروها برای درمان فرزندشان نشان نمی دهند.
همچنین به علت اینکه ثابت شده این بیماری ناشی از عدم تعادل مواد شیمیایی مغز و ارثی است، مصرف این دارو ممکن است طولانی مدت باشد. بنابراین به دلیل کوتاه مدت بودن اثر این دارو و خاصیت مهارکنندگی آن، و نگرانی والدین از عوارض بلندمدت و همچنین برای هدایت درست این کودکان باید از مداخلات روانشناختی و رفتاری، در کنار این دارو بهره برد.
قرص ریتالین + عوارض مصرف این دارو
قرص ریتالین
مکانیسم اثر رتالین
متیل فنیدات مهارگر قوی دوپامین و به میزان کم‌تری نوراپی‌نفرین در سیستم اعصاب مرکزی است، گمان می‌رود نقص فعالیت این دو آمین پیامرسان (دوپامین و اپی‌نفرین) از علل بروز سندرم بیش‌فعالی-کمبود توجه در کودکان و بزرگسالان باشد، متیل فنیدت با افزایش فعالیت این دو آمین عصبی در بهبود نشانگان این بیماری مؤثر است. در بیماری نارکولپسی نیز نقص در فعالیت نورون‌های دوپامینرژیک و ارکسین از علل بیماری هستند که این دارو با همان مکانیسم بیماری را کنترل می‌کند.
هرچند متیل فنیدیت دارای اسکلت و ساختار آمفتامینی است ولی برخلاف آن توانایی آزادسازی کاتکول‌آمین‌ها را ندارد و بازجذب سروتونین را نیز مهار نمی‌کند و از این جهت به آمفتامین برتری دارویی دارد.
شایع ترین عوارض جانبی ریتالین
ناشی از مصرف ریتالین عبارتند از بی اشتهایی، تهوع، کاهش وزن، بی خوابی، کابوس های شبانه، گیجی، تحریک پذیری، ملال، کج خلقی، بی قراری که عموما زیر نظر پزشک قابل کنرتل هستند.
می تواید برخی روش های کنترل آن را در جدول زیر مشاهده کنید؛ اما به یاد داشته باشید از این روش ها قبل از مشورت با پزشک استفاده نکنید.
برخی عوارض مانند افزایش تیک ها نیز غالبا پس از مدتی خود به خود از بین می روند. شاید مهمترین عارضه جانبی این داروها، بروز وابستگی فیزیکی و روانی است که نشان می دهد، مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک تجویز کننده، قرار گیرد.
قرص ریتالین + عوارض مصرف این دارو
هشدارها و احتیاط در مصرف داروی ریتالین
احتمال وابستگی به دارو و سوءاستفاده از دارو وجود دارد (بسته به میزان، نحوه مصرف و فرد استفاده‌کننده). اگر چه وابستگی جسمانی به ریتالین همانند مواد مخدری نظیر تریاک و شبه مرفین‌ها گزارش نشده‌است؛ اما پزشکان بر وابستگی روانی و نیاز به افزایش میزان مصرف آن که پدیده تحمل (tolerance) نیز نامیده می‌شود، اتفاق نظر دارند. از علائم ترک جسمانی و روانی این قرص می‌توان به دردهای عضلانی، خواب آلودگی و افسردگی نام برد.
این دارو فقط برای افرادی تجویز می‌شود که سابقه کامل آنها به‌طور دقیق ارزیابی شود.
برای بیمارانی با واکنش حاد استرس نباید تجویز شود.
در مصرف طولانی مدت دارو، بهتر است آزمایش‌های منظم شمارش سلول‌های خونی، شمارش افتراقی و شمارش پلاکت‌ها نیز انجام شود.
در صورت عدم بهبودی پس از یک ماه مصرف، باید دارو را قطع کرد.
این دارو نباید برای درمان حالت‌های خستگی مفرط طبیعی، افسردگی و سایکوزها استفاده شود.
نیاز به ادامه مصرف دارو باید مرتب ارزیابی شود و در زمان تعطیلات و زمان‌هایی که مصرف آن نیاز نیست، مصرف کاهش یافته یا قطع شود.
افزایش در جه حرارت بدن، بی نظمی در ضربان قلب، سردرد و تهوع، افزایش فشارخون و تشنج از عوارض مصرف بیش از اندازه ریتالین است.
استفاده از این ماده طبق قوانین جهانی مبارزه با دوپینگ ممنوع می‌باشد.
شایع ترین عوارض مصرف قرص های ریتالین عبارتند از:
• عصبی شدن و بی خوابی
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس سرگیجه و سردرد
• تغییرات ضربان قلب و فشار خون (که معمولا به صورت افزایش است ولی در مواردی نیز به شکل کاهش دیده می شود.)
• خارش و جوش های پوست
• دردهای شکمی, کاهش وزن و مشکلات معده
• مصرف دایمی و اعتیاد(وابستگی)
• بروز حالت های روان پریشی (جنون) و علایم وابستگی به ریتالین
• بروز افسردگی پس از قطع مصرف
عوارض مصرف مقادیر زیاد ریتالین
• از دست دادن اشتها و سوء تغذیه
• لرزش و پرش عضلات
• تب,تشنج و سردرد
• نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردی می تواند به شکل خطرناکی ادامه پیدا کند
• تکرار حرکات و اعمال بی هدف
• بروز حالت های پارانویید(سوء ظن), توهم و هذیان
• احساس حرکت و جنبش حشرات در زیر پوست
• مرگ (تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است)
موارد منع مصرف ریتالین
با این حال توجه كنید كه با مصرف این داروها علاوه بر اینكه هیچ مشكلی از كودكتان رفع نمی كنید چقدر مشكلات دیگر روحی رو روانی برای او ایجاد خواهید كرد
به جای بردن كودكتان پیش روانپزشك ، خودتان اقدام كنید و راههای صحیح ارتباط با كودكتان را بیاموزید ، نیازهای او را بشناسید و با هم در رفع آن بكوشید
عموما قبل از تجویز این دارو یک ارزیابی قبل از درمان، که دربرگیرنده بررسی عملکرد قلبی بیمار، وجود اختلالات حرکتی و عملکرد کبدی و کلیوی است، انجام می دهند و در صورت وجود مشکل در این اعضا و اختلالات متابولیسم،
میزان مصرف داروها را کاهش یا از داروی دیگری استفاده می کنند.
قبل از آنکه به عواض این دارو و روش های کنترل آن اشاره بکنیم، توجه شمار را به این نکات جلب می کنم که دارو درمانی برای کودکان بیش فعال دارای تاثیر فوق العاده اما کوتاه مدتی بر علائم رفتاری آنان است. به محض قطع مصرف دارو نشانه های بیش فعالی با همان شدت قبلی ظاهر می شود. بسیاری از والدین نیز در مورد استفاده از این داروها دچار تردیدند و رغبت چندانی به استفاده از این داروها برای درمان فرزندشان نشان نمی دهند.
همچنین به علت اینکه ثابت شده این بیماری ناشی از عدم تعادل مواد شیمیایی مغز و ارثی است، مصرف این دارو ممکن است طولانی مدت باشد. بنابراین به دلیل کوتاه مدت بودن اثر این دارو و خاصیت مهارکنندگی آن، و نگرانی والدین از عوارض بلندمدت و همچنین برای هدایت درست این کودکان باید از مداخلات روانشناختی و رفتاری، در کنار این دارو بهره برد.
قرص ریتالین
مکانیسم اثر رتالین
متیل فنیدات مهارگر قوی دوپامین و به میزان کم‌تری نوراپی‌نفرین در سیستم اعصاب مرکزی است، گمان می‌رود نقص فعالیت این دو آمین پیامرسان (دوپامین و اپی‌نفرین) از علل بروز سندرم بیش‌فعالی-کمبود توجه در کودکان و بزرگسالان باشد، متیل فنیدت با افزایش فعالیت این دو آمین عصبی در بهبود نشانگان این بیماری مؤثر است. در بیماری نارکولپسی نیز نقص در فعالیت نورون‌های دوپامینرژیک و ارکسین از علل بیماری هستند که این دارو با همان مکانیسم بیماری را کنترل می‌کند.
هرچند متیل فنیدیت دارای اسکلت و ساختار آمفتامینی است ولی برخلاف آن توانایی آزادسازی کاتکول‌آمین‌ها را ندارد و بازجذب سروتونین را نیز مهار نمی‌کند و از این جهت به آمفتامین برتری دارویی دارد.
شایع ترین عوارض جانبی ریتالین
ناشی از مصرف ریتالین عبارتند از بی اشتهایی، تهوع، کاهش وزن، بی خوابی، کابوس های شبانه، گیجی، تحریک پذیری، ملال، کج خلقی، بی قراری که عموما زیر نظر پزشک قابل کنرتل هستند.
می تواید برخی روش های کنترل آن را در جدول زیر مشاهده کنید؛ اما به یاد داشته باشید از این روش ها قبل از مشورت با پزشک استفاده نکنید.
برخی عوارض مانند افزایش تیک ها نیز غالبا پس از مدتی خود به خود از بین می روند. شاید مهمترین عارضه جانبی این داروها، بروز وابستگی فیزیکی و روانی است که نشان می دهد، مصرف این دارو باید زیر نظر پزشک تجویز کننده، قرار گیرد.
هشدارها و احتیاط در مصرف داروی ریتالین
احتمال وابستگی به دارو و سوءاستفاده از دارو وجود دارد (بسته به میزان، نحوه مصرف و فرد استفاده‌کننده). اگر چه وابستگی جسمانی به ریتالین همانند مواد مخدری نظیر تریاک و شبه مرفین‌ها گزارش نشده‌است؛ اما پزشکان بر وابستگی روانی و نیاز به افزایش میزان مصرف آن که پدیده تحمل (tolerance) نیز نامیده می‌شود، اتفاق نظر دارند. از علائم ترک جسمانی و روانی این قرص می‌توان به دردهای عضلانی، خواب آلودگی و افسردگی نام برد.
این دارو فقط برای افرادی تجویز می‌شود که سابقه کامل آنها به‌طور دقیق ارزیابی شود.
برای بیمارانی با واکنش حاد استرس نباید تجویز شود.
در مصرف طولانی مدت دارو، بهتر است آزمایش‌های منظم شمارش سلول‌های خونی، شمارش افتراقی و شمارش پلاکت‌ها نیز انجام شود.
در صورت عدم بهبودی پس از یک ماه مصرف، باید دارو را قطع کرد.
این دارو نباید برای درمان حالت‌های خستگی مفرط طبیعی، افسردگی و سایکوزها استفاده شود.
نیاز به ادامه مصرف دارو باید مرتب ارزیابی شود و در زمان تعطیلات و زمان‌هایی که مصرف آن نیاز نیست، مصرف کاهش یافته یا قطع شود.
افزایش در جه حرارت بدن، بی نظمی در ضربان قلب، سردرد و تهوع، افزایش فشارخون و تشنج از عوارض مصرف بیش از اندازه ریتالین است.
استفاده از این ماده طبق قوانین جهانی مبارزه با دوپینگ ممنوع می‌باشد.[۱]
شایع ترین عوارض مصرف قرص های ریتالین عبارتند از:
• عصبی شدن و بی خوابی
• حالت تهوع و استفراغ
• احساس سرگیجه و سردرد
• تغییرات ضربان قلب و فشار خون (که معمولا به صورت افزایش است ولی در مواردی نیز به شکل کاهش دیده می شود.)
• خارش و جوش های پوست
• دردهای شکمی, کاهش وزن و مشکلات معده
• مصرف دایمی و اعتیاد(وابستگی)
• بروز حالت های روان پریشی (جنون) و علایم وابستگی به ریتالین
• بروز افسردگی پس از قطع مصرف
عوارض مصرف مقادیر زیاد ریتالین
• از دست دادن اشتها و سوء تغذیه
• لرزش و پرش عضلات
• تب,تشنج و سردرد
• نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردی می تواند به شکل خطرناکی ادامه پیدا کند
• تکرار حرکات و اعمال بی هدف
• بروز حالت های پارانویید(سوء ظن), توهم و هذیان
• احساس حرکت و جنبش حشرات در زیر پوست
• مرگ (تاکنون در چند مورد سوء مصرف ریتالین منجر به مرگ شده است)
.....................................................................................................
نیلوفر رجبیان
دانشجوی دکتری روانشناسی
عضو سازمان نظام روانشناسی
عضو مرکز پژوهشی کودکان
متخصص کودک و نوجوان
تست های شخصیت شناسی
زوج درمانی و خانواده درمانی
تشخیص و درمان اختلالات رفتاری و روانشناختی در کودکان و بزرگسالان، ترس ، افسردگی، وسواس
دارای 18 سال سابقه ی حرفه ای در امر کودک و نوجوان
09122346561
